Старый 02.03.2023, 15:40 #1
Райя Райя вне форума
...
Аватар для Райя
 
instagram
 
Регистрация: 17.06.2008
Адрес: Грозный
Сообщений: 8,418
Вес репутации: 8351
Райя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможно
По умолчанию Толкование чеченских фразеологизмов

Составитель: Ибрагимов Лёма
НОХЧИЙН ФРАЗЕОЛОГИЗМИЙН МАЬIНАДАР


ПАЙДАЭЦНА ЛИТЕРАТУРА

I. 2. И. Ю. Алироев. "Чеченский язык". Москва. Academia – 200I.
4. Д. Б. Байсултанов, Д. Б. Байсултанов. "Чеченско-рус¬ский фразеологический словарь". Грозный – I992.
5. А. Д. Вагапов. "Нохчийн меттан доштуьду жайна". Нальчик – 200I.
6. Х.В. Шахбазова, А.Д. Адисолтанов. "Краткий русско-чеченский фразеологический словарь". Махачкала – I999."
7. Л. М. Ибрагимов. Нохчийн фразеологизмийн маьIнадаран дошам" Грозный – 2005.
7. Г. Л. Пермяков. "Пословицы и поговорки народов Востока". Лабиринт – 200I.
8. Осетинские народные изречения. Москва – I980.
9. Е. А. Быстрова. "Учебный фразеологический словарь рус-ского языка". Л-д – I984.
I0. Нохчийн фольклор. ХIоттийнарг – Ш. А. Джамбе¬ков. Грозный – I990.
II. Нохчийн поэзин антологи. ХIоттийнарг – Л. М. Иб¬рагимов Москва – 2002.
I2. "Орга". I990 – 2004.
Райя вне форума   Ответить с цитированием
Старый 02.03.2023, 15:41 #2
Райя Райя вне форума
...
Аватар для Райя
 
instagram
 
Регистрация: 17.06.2008
Адрес: Грозный
Сообщений: 8,418
Вес репутации: 8351
Райя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможно
По умолчанию

Арабаьккхина некъ – дан леринарг, Iалашоне боьду некъ
Арахьарчу неIаран арахьара зайл – хийра
Ахчано вина эла – ахча бахьанехь, наха лоруш
Аьшпийн /кIур/ кит – аьшпаш, пуьташ буттург
Бала боьссина шо – доккха вон деана шо /ун, тIом, цIерадахар/
Балийна бала – шен бехкенна, ша тI****ийна, тIебехна
Бел къагон йовхарш – каш ахка дезар долуш, велчий бен шайх стаг хьалха вер воцуш
Белла меза – партала зуда, зудабер; партала адам
Берзан амал – катухуш; ядорна, лачкъорна тIера; бек-хаме
Берийн хабар – берийн кхетамехь долуш; цIодар
Беха мотт – эладитане, хуург къайладохуьйтур доцуш
Беъна бала – бехк боцуш, ша тIебеъна бала
Бойн /буон/ гуьйре – гуьйренан довха денош
Боккха болх – барам-бустам боккха болуш; маьIне, чу-лацаме
Болатан /тIулган // дог/ дегнаш – чIогIа дегнаш, тIехIоьттинарг ловш
Боьрша къамел – дуьйцург дош а долуш; нийса, майра къамел
Буза лестина дашо малх – чубузу малх
Буса гIенах ма гарг – тIех ирча /сурт, сибат/
Буто дегI – чIогIа, могуш, таза; чорхаме
БучIи-баба – тIехь беркъа, дегI цIена ца лелош зуда
Буьйда адам – партала; малонча; хIума дарна тIера во-цуш
Вайх дахнарг – гIело йийриг; аьтто хьоьшуш, цIийца дерг
Вала цавезарг – уггаре хьоме, гергара
ВатIийна-ваьккхина шен да – тап шен да; шолгIа ваьлла шен да; дех чIогIа тера
Ваьлла орам – цIа; да-нана, тайпа-тукхам /Димту/
Виран амал – хатI доццчохь амале волуш
Воккха валарг – сийдоцчуваьлла волчарна а, нахана а совваьлла къано
ВорхI вешин йиша – езаш, хьоме кхиийна; тIаьхьахIотта нах болуш
Воцуш цатерг – хьоме, гергара; оьшуш
Воцчу дена вина Iужа – ден-ненан цхьаъ бен воцу кIант / тIех хьистина/ дукхахьолах, осала, чIичIъаьлла
Ву боху цIе – ву аьлла цIе хилар бен, кхин цу цIарна хьакъ воцуш; карахь кхин хIума доцуш
Вуон жIаьла – вуон адам, жIаьлийн гIиллакх долуш
Говран амал – цхьаьна а ца мегаш, вовшахкъаьстича а ца мегаш
Гутан гуьйриг – нисделла, буточу дегIахь жима адам; горга дегI-меже йолуш хьийкъина бер
ГIамар-гIаланаш – еккъа-цIена ойланехь хIиттийна, харца кийчча гIаланаш-моттаргIанаш
ГIонжакъехь а доцург – цхьанхьа доцург, лартIехь до-цург
ГIургIезан болар – куьцехь, тамехь, бадалкх болар
ГIургIезан ворта – юткъа-еха, товш; хаза
Да вийна мостагI – луьра мостагI
Даг тIера кIайн зезаг – дуьненан синкъерам
Дакъийн учетчик – оза, озалла валла /й, б, д/ воллуш
Дала дуьне делла стаг – Дела тIехьаьжна, ирс долуш; хьал долуш адам
Дашо бIелиг – бер хьостуш: сан хазаниг, хьомениг
Дашо корта – хьекъале, хаза; хьомечун корта; цIен-хьаьрса
Дашо куьйгаш – говза, беркате
Дашо лаьмнаш – йоккха хазна
Делла дош – ширделла, юкъараллехь ца лелаш
Дешан кхоссар – дашца Iоттар, Iоттабаккхам
Дийна дош – нахана юккъехь лелаш
Дегала хIума – доккха дог долуш
Деган эла – везар /езар/, хьомениг
ДегIан бустам – дегIан кеп, бIаьрсино лоцу дегIан сурт
Декъаза пал – къен, тиша, ледара
Делан /миска/ пекъар – гIаддайна-гIийла, гIорасиз адам
Делкъанна гина гIан – хиндоцург; самах хила бух боцу гIан
Дерг а, доцург а – долчунна доцург тIе а детташ
Дешан бакъо – дош ала, вистхила бакъо
Дийна дакъа – воцчу новккъа; оза, хесар адам
Диларийн тIекха – гайшик, верстина ваттIа воллуш
Доккха де – баккхий хийцамаш хилла, вуон /дика/ деъна де
Доккха дог – кура, сонта; дегала; ассна долуш
Доккха хIума – мехала, дан атта доцуш
Докъан полла – васте; дакъа; айина хьош долу дакъа
Дуй биина доттагI – кхин тешаме хила йиш йоцуш, те-шаме
Дуьне гина борз – лелла-а, шортта дика-вуон гина, хало лайна
Дуьне деса ца дита кхоьллина хIума – пайдабоцу хIума; воцчу новкъа
Дуьненан /дахаран/ бала – дахарехь, дуьнен тIехь нис-луш йолу халонаш, весаш, къаьхьаллаш
Дуьненан мах – беза мах, дахар
Дуьненан марзо – дахаран марзо, синхаам; уьйр-безамаш
Дуьненан синкъерам – Iаламах, адамах доьзна хазахе-тар; йоIаца сакъерар
Дуьненан Ялсамани – хаза, бIаьрса хьоьстуш, зовкхе, Iаламан хаза маьIиг
ДIадаьлла гIуллакх – толучуьра даьлла
ДIаяьлла пхьегIа – толучуьра яьлла; къена; йоьхна, тиша
Ездареш юьйцу хан – шира зама; таханенца ца йогIуш
Екъа майралла – сонталла; тIаьхьалонан ойланах херъ-елла майралла
Еса туьта – хьекъална эшна, кIоргенза
Еха зурма – хенахь хиндоцург; генара долийна къамел
Жерочун дакъа – жима дакъа, къа а хетта луш дерг
Жерочун кIант – тIехь да воцуш кхиъна: дегабааме, доккха дог долуш
Жинийн /пал/ базар – жинашца тайначу наха лело хIума /пал, молханаш, цхьацца гIирс/
Жинийн хьу /хIу/ – жинийн тIеIаткъам; Iилма тIекхиаза цамгар; хье, са талхон тIеIаткъам
Жинийн болх – жинаша дина, церан хьу /хIу/ йолуш
ЖоьжагIатин бIогIам – къинойх дуьззина, Iеса, иман доцу адам
ЖIаьлийн даар – доьша; чаьмза, чомехь доцу даар
Зингатан гIодаюкъ – юткъа, оьзда, хадда йоллуш
Зуд доь малх – аьхкенан йоккха йовхо лун сирла малх
Зудча-бахтар – зуда; зуда-бахьана; зуда хьахоза ца ваьлча, нахаца гIиллакх лоцуш олу
Зудчун шаьлта – цкъа а мекха ца дулу герз: мотт; мотт-эладита
Зуьдах даьлла зуд – шозза зуд; иэхь данне а доцу адам
Ирча гIан – сурт ирча долуш, чулацам къиза, къаьхьа болуш
Ира дош – маьIне, чулацаме, шен меттахь аьлла дош
Ирсан да – ирс долу адам
Ирсан хелиг – барамехь жима, кIезиг ирс
Ирча де – бохам беъна, бала боьссина де
Ирча /сурт/ хьал – къаьхьа, йоккхачу къизаллин тIахьало,боккха бохам
Йишин бекъа – йишин бер
Йоьхна /Iуьйре/ суьйре – бохам беъна, бала боьссина
Ка тоха Iемина борз – къу-борз, талорхо
Кега-мерса хIумнаш – механа яй, барамна кIезиг, баш-ха пайде йоцуш
Кешнийн охIла – кхелхинарш /кешнашкахь Iохкурш/
Котаман дог – стешха, шортонах хийра дог
Коьллаш юккъера къухала – кхин а ледарчу
Куйнан бакъо – шен куй шен коьртара баккха, дIатилла бен йоцу кIезиг бакъо
Куьйган бакъо – куьг /тоха/ таIо йолу бакъо
Куьркахь деттина /куьрка дулу/ шайтIа – Iаьржачу аматехь, йилбазалла долу адам; къардайна
Кханалера де – тIейогIу йолу хан, генахь доцу де; жамIе де
Кхерста жIаьла – волавелла, ваьлла лела /вуон/ стаг
Къаьхьа де – бохам баьлла де
Къаьхьа дош – вуон, восе, Iовжаме
Къена /гужам/ къуккъаз – чIогIа къанвелла воккха /йоккха/ стаг /кхаьрдаш/
Къена хабарш – маьIне, чулацаме; дуьне гина, хIумнаш лайначу нехан зераш, тидамаш
Къечу нехан хи таделла хан – Iа
Къоман идея – къоман коьрта Iалашо, нийса некъ; къо-ман дахарехь кхиаме некъ
Къоьжа Iилма – шира Iилма, йоза
Къу-берзан амал – катухуш, ядош, лачкъош
Къу-берзан буьйса – Iаьржа, дорце, шийла буьйса
Къуйн кхерч – къуй гуллун, цхьаьнакхета меттиг, лачкъийна хIумнаш юхку меттиг
КIадда ца бийриг – малонча; ямпарт
КIайн духар – кIайчу басахь; кисин духар
КIайн йийсар – /зуда/ йоI-йийсар
КIайн кисин мотт – Iожаллин мотт; цIена, керла мотт
КIайн маьлхан дуьне – дуьне
КIайн хабар – тIехьа лаьтташ хIума доцу хабар, синкъе-раман пуьташ
КIентийн /колл/ ковра – /хьуьнаречу/ кегийчу нехан то-ба
КIохцалх даьлла кIохцал – хьуьнаречух ваьлла хьуьнарениг
Лакхара тIуз – воккха хьаькам, дарж лакхара долуш
Лар йоцург – лартIехь /оьзда/ доцург
Лар толлу жIаьла – тарш-жIаьла, иччархойн эра-жIаьла; тIаьхьа лелаш, тIаьхьара ца долу адам
Лачкъаза дисна /моханна дуьхьала уьду/ шайтIа – хIилла долуш, къардайна адам
Лаьттан коржам – лаьттан маьIиг, лаьттан кIезиг мет-тиг
Лаьхьан корта – дIаьвше мотт болуш, кхераме, бохам бохьу адам /зуда/
Лаьхьан мотт – дIаьвше, питане мотт
Лекъаш дина кIорни – тIаьххьара /лекъаш дина/ бер
Лелла-а борз – дуьне гина, дукха лайна
Литтина деши – цIена цIандина деши: цIена, дика адам
Лоьмах даьлла /лом/ кIеза – майрачу ден майра кIант
Малх кхета дуьне – васте: дуьне
Малх цIа кхочу йочана – аьхкенан де уггаре деха дол-чу хенахь йочана
МаргIал дегI – жима, къона, хела дегI
Маржа дуьне! – байттамал-дуьне
Маьлхан бIаьрг – кIеззиг гучубаьллачу маьлхан тIеда, масех зIаьнар
Модийн уьйриг – модех вуьззина, боьха лелаш
Моз доккху моза – шена а, цIенна а пайдехь адам
Моз дуу моза – жуккар, цхьана а агIор нахана пайде во-цуш
Муьста адам – муьста дош олуш самукъадолуш, даим юьхь кхоьлина, муст а йина
Нана ю бохург – нана /Iоттабаккхаме/; гIиллакх лоцуш олу
Нанин /Нукка, Нуькка/ Ноькка – ледара, осала бер /вуо Iамийна/
Невцан кеп – невцо лелон деза гIиллакх-гIуллакх
Ненан баларш – нана хийла юьхьIаьржахIоттийна; юьхькIоме боцу доьзал
Нускалан кеп – нускалца догIу гIиллакх-гIуллакх /лелар-духар/
Овтаран кеп – куралла даг тIе йоьссина, малар мелла; ша-шех тоам бина синхIоттаман тIегIа
Пайдана метта бина хIайда – пайда бан а воьлла, дина зен
Паччахьан /маж лаьцнарг, мекх хадийнарг/ лерг лаьцнарг – майра; хьунаре /беламе/
Пекъаре яхна миска – декъазчуьнга яхна
Питане Iуьрг – питанча
Пуьтийн лежиг – аьшпаш буьттург
Са кIезга хIума – ледара, стешха; шен бен ойла ца еш
Са меца хIума – даима са меца лаьтташ, мел йиъча а ца вузуш, дуьненан хIумнах ца Iебаш; сутара, пис
Саьхьара ЖоьжагIати – уггаре луьра ЖоьжагIати; стаг халчу хьолехь латто меттиг /набахтни, концлагерь, тIеман аре/
Сийна саьрмик – дIаьвше мотт болуш, девне, зуламе /дукхахьолахь – зуда/ адам
Стиглан дари – бIаьрсино лоцу стиглан куьзга, сийначу басахь стиглан экъа /васте/
Суйнах баьлла суй – чIархъаьлла, каде, доьналла долу дикчу ден дика кIант
Суьпа /стаг/ нах – динан арканаш нийса кхочушдеш
Тайна адам – куц-кеп хаза, безамехь долуш
Тап шен да – дех тера
Текхан доттагI – юучунна-молучунна тIехь бен гIо-накъосталла ца ден доттагI; боттагIа, гайшик
Тесча, кхолла – елча, яа бен, кхин хьуьнар доцуш; шена яахIума яккха а де доцу адам
Тилла адам –нийсачу новкъах хаьдда; данне а доцчун-на, зуламна тIаьхьа я хьалхадаьлла адам
Тилла тоба – юкъараллин низамехь доцург лелош, юкъ-аралло тIе цалоцург лелон зуламе тоба
Толла айгIар – могуш, таза, доьналла долу сонта адам
Туьхлахь бина нIаьна – доцург; бух боцуш кхоьллина хIума /хабар, эладита/
ТIедеха вон дисна доцу бала – боккха бала
ТIергIан шаьлта – тоьхча, Iоьттича зен дийр доцу герз; осалчу стеган багахь-дагахь тIом /гIам-гIим, яппарш/
Уггаре Iехалу хан – жима, къона, хаза хан; жималла
Хадда йоллуш гIодаюкъ – оьзда, юткъа
Хаза бегаш – массеран а сакъералуш, цхьанна а вас ца еш
Хаза хабар –ладугIучунна товш; маслаIате; хазчу озаца, кIеда-мерза, чулацаме къамел
Хаза /денош/ хан – цхьаьна мерза яьккхина хан, паргIат, са дууш хIума доцуш; жималла
Хала адам – вуон амал йолуш, бартана чехка
Хан тоьхна-а /борз/ пионер – ханна /шерашна/ жима воцуш, хенара; къаналле лестина
Харц дуьне – вайн дуьне
Харц Iаббаз – харц, къардайна, сонта адам
ХатI доццург – хаза доцург, лартIехь доцург
Хела йоI-йиша – коча, къона, хаза йоI-йиша
Хих бина шад – балун боцу шад; далундоцург
Хуьл-хуьлуш хилла хелиг – хенан йохалла; меллаша хилла
Хьерахь а, хьаьттахь а доцург – цхьанхьа а доцург, лартIехь доцург
ХIож-корта – боккха корта, дегIан бустамца ца богIуш
ХIума южу меттиг – кара хIума йогIу меттиг, дуьненан рицкъанах хоттавалла аьтто болу меттиг
ХIурда чу цу кана – кхачаме доцург; тIех кIезга; кIезгаллин тIегIа
ХIуьрлаьIа мехкарий – хаза, дуткъа, лекха догIмаш до-лу мехкарий
Цу берг – яахIума ерг, къен воцург; зуда кхабалун верг
Цхьана /куллан кIохцалш; ден ши хьакха / кетаран мезий – цхьана доьзалера, кхерчара; вовшех тера ца хилча ца бовлу; цхьаъ бу; цхьана бу
ЦIийнан дукъ – цIен тIехь дан мел дезарг, мел оьшург
ЦIийх даьлла цIий – цуьнан, цунах терра ву; шайн /тхан тхешан,цуьнан, сан/ ву; доьзалхо
Чалахь бинарш – къечу нехан доьзал; эхь-ийманах дIахаьдда, яхь гIорийна; хIуъа дан эхь доцу нах
Чо чехка чола куй – беха, буткъа чо болу сира, мокха куй
Чучча захалонаш – ийна /шина вашас ши йиша ялийна, несо маьрйиша шен вешина йигна/ захалонаш
Чуьра дов – цхьана тхов кIеларчу я цхьана цIийнан не-хан вовшашлахь дов
Чуьра /къу/ мостагI – доьзалера, кертара
ШайтIан амал – ма де боххург бен ца деш; къардайна
ШайтIан болх – адаман хье баьхьна хилларг; эм-иэсехь волчо ца дендерг
ШайтIан ког – Iоттабаккхам
ШайтIан куй – тиллича, бIаьрсине лаца ца луш, къайла-воккху бохуш дуьйцу
ШайтIан нуц – зуда ялон хан тIехъяьлла, зуда йоцуш, жоьра боьрша стаг
Ша тIехь йина гIала – бух боцуш, тIаьхьало йоцуш до-лу хIума, цхьана дийнахь доьхна дIадаьндерг
Шен кIесаркIаг гуш а гундоцург – цкъа а гундоцург; хиндоцург
Ши пIендий, цхьа къамкъарггий /ши тIаммий, цхьа цIогий/ – оза, хесара
Элан бос – товш, тамехь бос /цIен богуш бос/
Элдара дегI – товш, тIахъаьлла, куьцехь; атта лелош
Эмкалан хьажар /неол./ – кура
Эпсаран кеп – маларх кхетта, куралла даг тIе йоьссина
Яйна тIаьхье – ледара, осала, доьналлина цIура тIаьхье
Ялсаманин хьаша – ийманехь ваьхна, валар хилла
Ялсаманин хьоза – иман лакхара долуш
Яьсса пхьегIа – хьалакхоьссича охьа а воцуш, хIела-хIуьла
Яьсса /хIума/ туьта – хьекъална эшна, ассна доцуш
Iаьржа бала – боккха, беза бала
Iаьржа де – бала беъна, бохам баьлла де
Iаьржа дог – хьогIе, чIире дог
Iаьржа ун, лен талу – дIаьвше, уьне мел дерг
Iаьржа Iа – ло доцуш, довха
Iилман корта – хьекъал долуш, хаарш лакхара долуш
Iовдал ойла – лартIехь йоцу; сийдоцу, къиза ойла; зен-зуламан новкъа воккхун волу ойла
Iожаллин мотт – вала вуьжу /вижна/ кIайн кисин мотт
Iожаллин сахьт – кхелха, ле сахьт
Iожаллин той – тIом; дукха баларш хуьлу, доккха цIий Iанорца доьрзу зен-зулам, латар, тохар
Iожаллин /маIа-макажойн/ хелхар – дуьненах дог диллина тIамна, Iожаллина сица, дагца кечлуш деш долу чIагаран хелхар
Райя вне форума   Ответить с цитированием
Старый 02.03.2023, 15:42 #3
Райя Райя вне форума
...
Аватар для Райя
 
instagram
 
Регистрация: 17.06.2008
Адрес: Грозный
Сообщений: 8,418
Вес репутации: 8351
Райя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможно
По умолчанию

II
Балхана тIера – къахьега мало ца еш
Бартана чехка – бага /дага/ деънарг, ца сецош, ма-дарра дIаолуш; сиха лер долуш
Дала а, наха а делла – ирс долуш, Дела тIехьаьжна
Дашна /маттана шера/ говза – олург говза олуш, ала, дийца хууш
ДегIана аьхна – дегIана тамехь
Дела тIехьаьжна – ирс долуш; Дала дуьне делла адам
Дечунна тIера – къахьега мало ца еш, дечух самукъадо-луш
Долчунна къера – догцIена; шен де хууш
Жинаша иэгIийна – жинийн цамгар кхетта
Жинашца тайна – къайлах ницкъ, хьуьнар долуш
Ка каде – тIахъаьлла, каде
Ка куьйса – ка ледара йолуш я янне а йоцуш
Когана маса – сиха, чехка водуш, вадалуш
Куьг говза – говза пхьар
Лергана онда – къора, лерса таьIна долуш
Лергана сема – ира лерса долуш
Лерсинна тамехь – лерса хьоьстуш, лерсинна аьхна
Маларна тIера – молуш сакъералуш
Набарна тIера – наб ян лууш, наб дукха еш
Нур дашо – дашо нур а догуш
Са цIена – цIенчу хIух, сих схьаваьлла /й, б, д/; оьзда
Са дуткъа – чевле, дегабааме; хIуман дуьхе сиха кхуьуш
Са кIезга – стешха, эндаже, осала
Сан хила тамехь – сох тера; со санна декъаза, ирча
Са чIогIа – ассна долуш; доьналла, хьуьнар долуш
ТIам шера – мас шера йолуш
Унах цIена – могуш, таза
Хабарна тIера – дукха луьйш, дуьйцуш самукъадолуш
Хьекъална эшна – кIоргенза, хьекъална гена воцуш
Хьеша-дена муьтIахь – хьаша дика лелош, хьешан гIуллакхе хьожуш
Ца гуш – дика – ца гина де ловзар а долуш, бIаьргашна хьалха ца хIиттар цуьнан дикалла а йолуш
ЦIий цIена – цIий ийна доцуш, боьха доцуш, цIенчу хIух
ЦIий чехка – аьрха, сиха
Чкъор /цIена, ховха/ ꬬIайн – кIайчу басахь, амат, си-баттт кIай долуш /куьйгана кIеда, ховха дилха долуш/
Шен балхана къера – догцIена; шен де хууш
Шена дика – шегахьа узуш, ша дукхавезаш
Шен синна декъаза – са дуткъа; мел дийриг шена бале долуш
Юучунна тIера – юуш самукъадолуш, гайшик
Райя вне форума   Ответить с цитированием
Старый 02.03.2023, 15:44 #4
Райя Райя вне форума
...
Аватар для Райя
 
instagram
 
Регистрация: 17.06.2008
Адрес: Грозный
Сообщений: 8,418
Вес репутации: 8351
Райя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможно
По умолчанию

III

Ала ца дита – бехкбаккха хIума ца дита
Аматаш баха – кIирвоьлла вехха леррина хьежа
Ант даккха – гIалат каро, сакхт даккха; дерт дан
Аттачу вала – халонаш лахъяла; гIуллакх юкъал тIехдала
Атта хета – вай хета; атта ду мотта
Бага экъан тIе яккха – анталвала, цец-акъвала
Бакъхьачу кховда – юьхькIайчу, нийсачу; са яьн йолчу
Бал тан – аьтту бала, аьттоне дерза
Бале вала – шех бала бан, бохам баккха, новкъа гIерта
Балди тIе дума хьекха – тов-товриг дийца /ала/; цхьаьннан йилбаз хьаста
Баргол /буржал/ тоха – вехка; къовла
Барзо лоцчуьра лаца – вортан тIера /лаг лаца/
Басах тила, сибтах воха – бос бахьа, сибат дан, хийца-дала
Баьрчче /ваккха/ вала – тоьллачу метте, сийлахьчу
Бегаш тIера дIадала – дов гена дала; низам чIагIдала; той тезете дерза
Берам баккха – велха /й, б, д/
Берг таса – кура хелхар дан
Берзан гIулг юккъехула /даккха/ дала – барт иэгIа
Ботт а тIехь вовза – дукхе-дика вовза
Буй буза – хIума кара кхача, са яккха
Бурч йохка – жоьпе озо, дов дан
Бух ахка – бух талла, бухара, орамера дуьйна талла, зен
БIаьрг бада – дог дала, чам бан
БIаьрг буза – бIаьрг Iабо, Iаба; дог реза дан
БIаьрг /хила/ лаца – цхьана вуочу адаман дог даха, и Iаткъам цамгаре, бохаме берза
БIаьрг тоха – хьажа, дIасахьажа
БIаьрга Iитта –бехк баха; бIаьра хьалха иэхьа
БIаьргаца важа – хьаьжча а, гича а там, тоам хила
БIаьргашна дуьхьал пардо тийса – хIилланаш лело
БIе яккха – малар мала /I00 грамм/, кад тоха
БIостанехьа верза – дуьхьалвала; дегабаам бан
БIозза ала – дукха дийца
Вала /хIотта/ вожа – доркъанна вожа; чIогIа холчу
хIотта; лечу хьола тIе вала
Васхал яккха – баьрчче /гуччу/ яккха
Векхчуьра вала – шена гIайгIа балучу хьоле вала; тIера вала
Вирах Iеха – вон мохь хьекха
Вовшийн /пехаш/ тIамарш яа – къиза, дера вовшех ла-та
Вота тухучу тIе вала – кхоччуш къийвала, гIуллакхаш тишдала; орца доккхучу тIе вала
Гай дийца – гай хьехо; юург-мерг хьехо
Гала-гIожмех ловза – берашха лела; пайда боцург лело
Генна дIадилла – эсе дилла, цкъачунна ца хьехо
Ги волла – ги хао, тIелаца, дIатекхо
Ги хаа – тIевожа, ша дIатекхавайта
Гома хьежа – цабезамца
Гонна ваха – гуо баккха
Гоьл тIехь ког кхаба – гоьл тIе ког а биллина Iан; кура Iан
Гур богIа – тешнабехк бан /кечбан/
ГIант къийса – дарж къийса
ГIенах гIовла хийша – гIенах тIехIитта
ГIодаюккъе тIехаа – шеко йоццуш охьатаIо, эшо
Дагара хаийта – деган лаам бовзийта; эвхьаза вала
Дагна даьтта хьакха – дагна тамехь дерг ала, дан
Даг тIера вожа – дог дала, чам бан, чекх са ган; сий дан
Даг тIе хIотта – чIогIа новкъа хила; чIогIа везавала
Даг тIе шайтIа хаа – амале вала, синкхетамах хер а вел-ла, дуьхьалвала, шайтIан мукъаваха
Даш тIе хаа – цхьа дош /я фразеологизм/ кест-кеста къа-мелана юкъакхийса; ша аьллачунна тIера ца вала
Даш тIехь лаца – аьллачух пайдаэца; ойла а ца еш, аьллачунна тIехь чIагIван
Даш тIехь саца – аьллачунна тIехь, барт бинчу тIехь
Даша юккъе эккха – юккъехула шениг дийца
ДаI тIе туьха тийса – Iовжаме дерг юх-юха дийца, дог этIо, чов кIамъян
Даьтта а хьоькхуш, корта баккха – хаза а дуьйцуш, цIела керчо, хIаллакван; тешнабехк бан
Де даа – де такха, сакъера, самукъадаккха
ДегI кIелхьарадаккха – дегI дадо, кхерамна генадаккха
ДегIан бустам коша бахьа – кхалха
ДегIах хьацар даккха – къахьега
Деза детташ дийца – доцчух хIума дан; дашца дозаллаш дан
Дера дилла – хьаьшна, аьтта дIадаккха, дIаиэдан
Дестош дийца – доцург тIе а детташ; долчул сов
Дехьа-сехьа вала – вахна-ван /хьажахIотта/
Дешнаш дайа – эрна лен, дийца; кхочуш ца деш, дита
Диканах дог дилла – диканах тешам бан
Динарг дита – къинтIеравала; бекхам ца бан
Динара восса – паргIатвала; куралла йита, схьаиэ, ша лакхара а ца хеташ, массаьрца а нисвала
Дог даккха – чам байа; бенцахетаре, цабезаме вига
Дог охьа – дагахь дерг дIадийца; деган лаам бовзийта
Дог-пах охьадилла – эсала караваха; шадерг, хIума ца лачкъош, дIадийца; къайле ца хила
ДогIанах ведда чухчари кIел эккха – цхьана бохамах ведда вукху бохамна кIелаваха
ДогIанах елха /в, б, д/ – чIогIа, дукха елха
Докъан полла бина вахьа – барми тIехь /кешнашка/ айина вахьа; дегIана дола ца далуш я нуьцкъала айина вахьа
Доркъанна /доркъане/ вожа – сингаттамна кIел саца; гIайгIанна вожа
Доцург дийца – харц лен, дестош дийца
Дош даккха – чIагIо яйта; дош далийта
Дош доцург дийца – цаоьшург, пайдабоцург; IаIам хин-боцург дийца
Доь дайа – хIу кхачо; лар йоцуш дIадаккха
Дукха ла дегIа – ладоьгIуш дукха хан яйа, сатийса
Дуьне лаха – хьал-бахам гулбан, стамбан
Дуьненах дог дилла – Iожаллина къера хила
Дуьненна а дарвала – массарна а, массо хIуманна а чIогIа оьгIазваха, реза ца хила
Дуьхе гIерта – бахьане; хиламан, долчун даге гIерта
ЖоьжагIати яккха – къинош лето, Iеса лела
Жинийн хьу кхета – жинийн цамгар кхета; аттачу бал-хах тIера ца йолу цамгар кхета
ЖIов дIаяккха – кураллех вохо, могшалла талхо
Зайл /тоха/ бетта – гIайгIа бан, бух кечбан
Захало дийца – гIуллакх хиндолччу агIор къамел дан, хаза дийца
Зуд хьекха – зуьдалла лело; стаг шегахьа воккху зуьдал-ла мел дерг лело, дийца
/Хьалхара/ зIар дIадаккха – дуьхьало дIаяккха
ЗIок етта – Iиттарш ян, марсаваха, иркарахIитто
ЗIок а тоьхна, дита – дола а дина, дита; жимма а кхаьллина, кхин дIа ца яа
Ижу лаха – /теллина/ юург лаха
Ирхо яккха – хьуьнар дала, лакхе яккха
Иъ-миъ баха – ийзавала; хецца, ма-дарра дIа ца олуш, тийсалуш, соьцуш дийца
Йист-бIаьрга лелха – цхьаннах тера лен, лела
/кхаьрдаш/
Йист яккха – чекхдаккха, цхьана хорша дерзо; дIадерзо
ЙогIург яккха – хьакъ ерг, яккхалург
ЙогIург дIаяла – хьакъ дерг, боггIу мах
Йожуьйту-уш яхийта – сих ца луш, меллаша
Йома тилла – цхьа тема дан, ледара кхочушдан
Йорах /дорах/ ца дита – зен-зулам дан, бекхам бан; дох-коваккха
Йорт етташ лела – ваьлла /сиха/ лела
Йорт эца – болар сихдан, сихчу боларехь /ваха-ван/
Кад тоха – малар мала
Ка къийла – писвала, писвола
Ка къовса – хьуьнар, ницкъ къовса
Караеънарг тIетоха – дера лата
Ка хьакха – шортта шен долаяккха; вуо, шога хьаста
Ка яхийта – юьстах яккха, лачкъо; каде хьаьвзина, шор-тта даккха /яккха/; куг /куьйгаш/ тоха
Ка яла – аьттуо бала, кхиа
Кийрахь вахкавала – хьагI есто, кхехко; ша-шена дагна ницкъ бан, шен са даа
Киса дуза – шортта ахча даккха; са яккха
Когабуьхьар лела – бай-йн ког а боккхуш, къийлалуш, новкъарло ца ярхьама; неслахь хила
Кога ваха – гIеметтахIотта
Коган кIело хила – тешаме накъост, гIортор хила
Ког коша шарша – валарна гергаваха
Ког хецца дIавижа – сапарггIат
Ког хьекхийта – йоIаца ирахь Iан, цуьнан ойла тIома яха
Корта айа – куравала; иэхь хета, вага хIума доцуш корта айина лела /ваха/
Корта бахьа – Iехо; ойланца шегахьа ваккха /яккха/
Корта бетта – дехар дан
Корта кара билла – шадерриг кхечунах тешо; эсала ка-раваха
Коча ваха – девне вала; лата чугIерта
Коча таса – цхьаъ цхьанна тIехеца, девне ваккха; питана таса; тIевожо
Коша дахьа –цхьа къайле шеца коша яхьа
Коша хьежа – валарна гергаваха
Коьрте дала – маларо кхоччуш вахо; малар сиха коьрте кхача; цхьа хIума бале дала
Коьшкала хаа – тIехаа, тIевожа, бале вала
Куй билла – билгалонна, тоьшаллина, меттиг дIалоцуш; чекхдоллучу нисвала, гучу а ваьлла, сихха дIаваха
Куй буьтучу /буьттучу/ кхача – сийдоцчу вала; сий дан, юьхьIаьржахIотта
Куралла детта – дезадетта; кура лела, кура дийца, пе-бетта
Куьйгаш тоха – йоIана, зудчунна хийрачу стага куьг тIедахьа; маIзар дан
Куьйгаш довхачу хица дила – ламаст: тIехьийза йоI кхечуьнга маре яхча
Куьйгаш Iитта – юкъ-кара болх бан; муьшканаш ян, эв-хьаза вала
Куьйге /баха/ бахийта – барт-машар бан, вовшийн къинтIерабаха; маслаIат дан
Кхаж бала – аьтто бала
Кханенаш яхка – кхана-кхана бохуш, хан тIаьхьатетта
Кхетта вала – цIеххьана, сиха кхалха
Кхечу экъан тIе даккха – кхечу гонна тIе даккха, маьIна, Iалашо хийца
Къа деха – сардамаш дихка
Къамкъарг /лаг/ лаца – охьатаIо, иэшо, таIзар дан
Къап-къарс эккхийта – йоккха гIовгIа /ченан кIур/ якк-ха; чохь хелхар дан
Къа ца хетарийн карадаха – дог ца лозучийн карадаха
Къаьхьа къаста – вас еш, девне
Къечалг эца – тиша хIума, вовшах ялла йоллуш
Къила ваха – къа тIе лаца, бехкана къера хила
Къовзийна яла – цхьажимма, йоккхачух жим-тIамма
Къурд ала – эшна лара, къаро ян
КIаж-мехаладаккха – коьртах даккха; тидам тIебахийта
КIайчу маттахь цхьана хала – вовшех марзо эца
КIелдIахула хьежа – къайлах, хьажар ца лацалуччу агIор; цабезаман, тIех эхь хетаран билгало
КIесархье ваха – синкхетаман уггаре лахарчу тIегIан тIе вала, гIан-набаршка, тамтаршка ваха
КIел ког таса – тешнабехк бан, новкъарло ян
КIесаркIаг гайта – букъ берзо, дIаваха
КIомсарш гайта – луьра дуьхьало ян
КIумс ата – корта ата, коьртах хIума тоха; етта, жоьпе озо
КIур байа – доь доцуш, мел верг хIаллакван
КIур хилла бIаьрга хьовза – чIогIа бале вала; вуо Iаткъа
Лам-латта къовса – къовсаме, тIаме вала /доза, шу къовса/
Латта эрна хьеша – шена а, нахана а пайденна воцуш ваха Лаьтта восса – долчун нийса хьесап дан волавала, кхета, меттаван
Лаьхьа хилла дуьхьал яла /вала/ – къардайна; кхета, юхаяла дагахь а йоцуш
Легашка хIотта – бале дала; марахдала
Лергах мехий даха – кIордадаллац, диц ца лучу хьола тIе кхаччалц дийца
Лерах тоха – дIахаийта, дIадийца
Лерган дуьхьиг ца охьа – ла доггIане а ца догIа
Лерехь /века/ цIийза – уллехь, юххехь века; дукха лен, велха
Лечкъарчех ловза – пайдабоцург лело, вовшех лечкъаш хIилланаш лело
Ловцаш /лугIа даккха/ баха – хасто, декъалван, баркал-ла ала
Лол /тоха/ бетта – гIийла бахьанаш лело, кIел ца виса /къар ца вала/ гIерташ, цхьацца тема дан
Мара ирах тоха – куралла дета; даг тIе куралла йосса
Марах даккха – дохковаккха
Маре ваха – зудчунна тIеваха
Махках /ваккха/ даха – халкъ нуьцкъала шен махкара кхечу махка дIадига
Махьар шахьаре дилла – зуда ялор кхайкхо, ловзар дан
Мер кIел эха – дукха улле, юххе
Меттан боьххьехь диса – дIаала сакIамлуш, дага ца догIуш диса; дагадан доллуш
Мотт бастийта – ламаст: несана йистхила бакъо яла, некъ баста; вистхилийта, схьадийцийта
Моханаш кхехьа – кест-кеста моха тIеян, велха-чIеIа, оьгIазъэха, девне-цIогIане вийла
Мохе-малхе вала – нахана юккъе вала, чу-ара вала, во-лавала; дехьа-сехьа ваха-ван
Мур бахьа – хан-зама такха; цхьа хан такха
Накхош /настарш/ иэхьа – боьршалла карзахъяха, дер-зина накхош /настарш / бIаьрга Iитта
Наха сагIа ца лучу ваккха – сий дайа
Некъ бехка – некъ къовла, маьрша ца бита
Некъ бита – некъан маршо яла, новкъарло ца ян
Некъ лаха – таро-аьтто, вевза-везарг-мотт лаха
Некъ лаца – зуда /юьгуш, ялош/ нускал эцна богIучарна некъан хьовзам баккха, некъ бехка /кхоан дуьхьа/
Некъ нис ца бала – некъан аьтто ца хила, даьхьнарг кхочуш ца хуьлуш юхаверза
Ненан цIе /Кеса/ Пака ю моттийта – ласто, вего, кхак-ха бего, таIзаре оза
Несала ваха – декхарийла, бехкала ваха; цхьаьннан куьйга кIел ваха
Несаршха мотт кхаба – несарий санна, вист ца хуьлуш, мотт кхобуш / ца ваьхьаш, ца хIуттуш/
Неслахь хила – декхарийлахь хила; шен лаамехь воцуш, кхечун куьйга кIелахь хила
Нехан луур дала – нах кхардо, бело
«НеI-неI» бахийта – готта хьовзо, неI лохучу тIеваккха
Нитташ тIе вилла а ца мегачу ваккха – сий дайа
Новкъара нацкъара яккха – лачкъо, тало, шена ерзо; новкъарло ечуьра дIаяккха
Нохчий матттахь ала – кхетачу /агIор/ маттахь; дIабохучух ца кхета бахьана доцуш
Нуьйр тилла – куьйга /кога/ кIел вало; муьтIахь ван
Обарг вала – Iедалх, чIирах ведда къайлаваьлла лела
Ойла човхо – ойла эккхо, тIаьхьара яккха, яйа
Оппа даха – хьошалгIа /берийн лексика/
Орам талла – бух талла /ахка/; бухара талла
Орамца бухдаккха – кхин юха ца даьндолчу агIор, буха хIума ца дуьтуш; меттахIотта бахьана ца дуьтуш
Ор даккха – ямартло, тешнабехк кечбан
Ор чу эккха – шен бехкенна хIаллакьхила, юьхьIаьржа хIотта
ОхьаIеттадайта – охьадиллийта, такхийта
Пайдабоцчу дала – дош доцчу дала; механа дайдала
Пе /бетта/ тоха – улле ца ван, тIе ца ван, къехкаш лела
Пиллиг хьекха – гонаха хьийза, тIехьийза
Пурхе ата – пурх /раз-гара/ вада, ида
Пхьуьйша волла –дахаран Iаткъамах тIех ларван
Пхьуьйшахь лаьхьа иэхье – къайллах кхерамаш тийса
ПIелг /болла/ бахийта – лачкъо, тало, зен дан
ПIелг а бетташ, харжа – шена луъ-луъург, хазахет-хетарг харжа, къасто
ПIелг /Iотта/ хьакхабалийта – эвхьазло лело, муьшка-наш ян
ПIендарш юккъе гIаж Iитта – тера-мера йоцу Iиттарш ян; догдеттIарг дийца
Рахь /ратIа/ ботта – пуьташ ботта
Рицкъ хила – доьгIна, Азаллехь язделла хила
Са даа – са гатдан, кIамдан, синна Iеткъа
Са даккха а, дола а ца вита – готта хьовзо
Са дахьа – са шегахьа даккха; чIогIа кхеравала
Са дита – кхалха
Са дуткъадала – са кIаддала, ирдала
Са кIажийн пхенашка досса – чIогIа кхеравала
Са лоццучу /лоцце/ тоха – синметта, са доллучу
Са малхадала – паргIатдала, зовкх хьега хIотта
Са тIехь латта –хаддаза /уллехь/ тIехь латта
Сах-пахе хила – са меттадеана; хьалха санна
Синехьа /вала/ верза – сине ладегIа
СинпIилдиг схьаэца – са эца, са лаца
Сискал лаха – рицкъа лаха
Тайнначохь дита – хазделлачохь
Тайнигех ловза – IаIам, пайдахинбоцург лело; берийн кхетамара валаза хила
Тап-марха ян – моттаргIанаш лело, тера лела
Тахьтаргех ловза – берийн ловзарех ловза, IаIам хин-боцург лело; берийн кхетам хила
ТIадам билла – чекхдаккха, хадо, йист яккха
ТIамарх /цIийх/ дола – амале дерза
ТIаьххьарчу новкъа вала – бармахь кешнашка боьдучу новкъа вала
ТIемаш довла – дIаэккха, дIаваха ойла кхиъна яьлла хи-ла
ТIе нехаш хьекха – емалван, доцург кхолла
ТIехула а ваьлла дIаваха – накъосталла ца деш, юха ца хьожуш, бен дIа ца хеташ, дIаваха
ТIехь дечиг даккха – чIогIа етта, таIзар дан
ТIома кIел волла – цхьаъ шен дезаршца тIелаца, цуьнан массо хIуманна тIехь дакъалаца
ТIурнене яхийта – стигал яхийта, /лекха/ лакха хьалак-хосса; садаккха; там бина, са стигла, мархашка даккха
ТIуьрлиг ботта – аьшпаш ботта
Уккал тIе хIума /тоха/ йилла – яьIни тIе хIума тоха; тоьхна меттавало
Ун дала – цхьаннах кхетта цамгар тIеяла; вониг даржа
Уппадваккха /гIибаваккха, гIибатттаса/ – чIогIа етта, йиттина, дегIана дола ца даллучу ваккха
Уьттаза ала – дукхазза; цкъа аьлла ца Iаш – масийттаза
Уьшала волла – зен-зуламна юкъаозо, декъаозо
Хаза воцчу вала – иэхь-бехках мукъавала, гIиллакхах воха; талха; къанвала
Харцхьа кховда – вуочу метте, ца оьшшучу кховда
Харцхьа тида – бIостанехьа; нийса ца тида /ца кхета/
ХатI доцчохь бохь богIа – дан цадеззачохь дан
Херо /юккъе/ йола – уьйр-марзо лахъяла, хервала
Хецна вита – шен лаамехь
Хецца дийца – ийза а ца луш, майрра, юха а ца хьоьжуш
Хецца яхийта – ма-йоьдду, урх малйина, юха ца ийзош
«Хи да» бахийта – луьра таIзар дан, ницкъ бан, етта
Хи хи тIе кхехьа – эрна къахьега
Хоршара вала – низам талхо, цхьана некъана нацкъара вала
Хорша верза – нисвала, кхета, низаме ван
Хотталахь восса – таро йоцчохь, ца лаахь а, лууш санна
ХьагI /гамо/ лаца – эмгаречу ойлан йийсаре ваха
Хьажо-ош тоха – лерина, дикка Iалашо а лаьцна
Хье схьаэца – синхааман Iаткъам бан; Iехо, тило
ХьеттIа маIа йолла – сий дайа, юьхьIаьржахIотто
Хьожа кхета – хаадала, туосадала; талха
Хьокханна тIе яха– сийдоцчу яла, юьхьIаьржахIотта
ХIоьра-хIора /хIера-хьоь/ даккха – даржо, тало, во-вшахдаккха
ХIу хада – тIаьхье йоцуш виса, орам бакъабала
ХIушт-пушт хила – дийцинарг, дан леринарг кхочуш ца хила, дийцар а хилла диса
Ца лозу корта бехка – шен гIуллакх доцург, бала бо-цург, цадогIург лело
Цергех хи дала – чIогIа хьоьгуш /сатесна; езаелла/
Церг /таса/ тоха – чоме хьажа, жимма кхалла
Церг яхийта – акха лазо, дезар дан
Цхьа агIо лаца – цхьаьнгахьа вала, цхьанна тIаьхьа
хIотта
Цхьана бIаьргахь велха – дог ца догIуш /моттаргIанна/
Цубуу /ата/ чуяхьа – бат ата, бетах хIума тоха
ЦIакел дехьеш яхка – гIуллакх гена тетта, тIаьхьатетта
ЦIартIе яккха – маре йига; долаяккха
ЦIарца ловза – кхераме, бохаме дерг лелон
ЦIерга эккха – хIалакьхила
ЦIе тоха – цIарца билгалъяккха
ЦIе яккхийта – хьуьнар гайта; цIарца нахе ша вийцийта
ЦIий лаха – бекхам бан
ЦIий мийла – чу са ца доуьйтуш ницкъ бан, гIело ян, вацо
ЦIийца даккха – тIамца, вер-вакхар а нислуш, хала
ЦIоьк ала /цIук баккха/ – барт баккха
ЦIуквала – баIвала, лерина кечвала
ЦIурк туьллучу кхача – чекхдолучу кхача, болх йисте боллучу
Чам бала – дог дала, кIордо
Чан тийсийта – хьалхара идийта; кхеро, иэшо
Чевна тIе туьха тийса – дог детI-детIарг юх-юха дийца, карладаха
Чекх са гайта – ма-варра /ледарчу агIор/ ша гайта
Чомехь дуьне даа – лартIехь, кхин даккхийчех зен-зулам доцуш
Чохь вахкавала – кийрахь вахкавала
Чохь виса – кIелвиса, аравала де доцуш, меттахь воьжна виса
ЧухIотта – чохь-арахь оьшург дар шена тIе а лаьцна, йолах болх бан; кийрахь IаIа, дагах кхета
Чучча /баха/ ваха – тIеттIаваха; вовшех хьарча, лата
ЧIанаваккха – долчух ваккха, къийван
ЧIиччIашка ваха –лазийна я дегазаллина юьхь хебар-шка яхийта /яха/; дегазаллин йийсаре ваха
ШайтIан бIаьра хьежа – бIаьрганегIар ца тухуш, цхьа-на метте кIирвоьлла хьежа
ШайтIа кийра дола – шайтIан мукъа ваха, шен амалехь доцург лело
ШайтIане пIелгаш Iиттийта – хиндоцчуьнга сатийса, цахиндолчуьнга сатийсарца, ша-шен садаа
Шамали лекха – кIадда ца деш, мукъа Iан
Шен дикнах чекхвала – цхьаьнггера а гIо а доцуш, не-хан дикане са а ца туьйсуш
Шечунна тIегIерта – ша бохучунна, шена луучунна
Ши /ши-кхо/ дош ала – доцца ала, кIеззиг къамел дан
Шина гIанта тIехаа гIерта – шина метте /дарже/ цхьа-босса кхийда
Эсала караваха – атта, дуьхьало ца еш караваха; шен лаамехь
Юкъ ехка – цхьана Iалашонна, нигатна гIароллехь лат-та, даима кийча, сема хила
Юкъ яста – герз охьадилла, тIом сацо, маьршачу дахар-на тIеверза
Юккъехула шениг дийца – кхечуо дуьйцург тидаме а ца оьцуш, шена луург, шен садуург дийца
Юм яйта – эккхо, лалла, вадийта; масъян
Юьстах латта – тобанца воцуш, ша къаьстина; дакъа ца лоцуш
Яхь яха – цхьана хIуманна иракарахIитто; яхье ваха
ЯьIни тIера лаца – вортанна тIера, карара ца волу волччу меттера лаца
ЯьIни тIе хаа – коьшкала хаа, тIевожа, шена хьалхара лело
Iад дула – таIзар дан, ницкъ бан
Iажрахьта хIотта – карчам /пачхьалкхан карчам/; къаьхьа де хIотта
IалагIожа вовшахтоха – цхьаьна цадогIурш цхьаьна-детта
Iаьл-даьIахк а ца /йита/ йиса –хIумма а буха ца диса
«IаьнцI-IаьнцI» бахийта – етта; къиза /етташ/ хьовзо
Iетто дог даийта – чIогIа дог даккха, дохковаккха
Райя вне форума   Ответить с цитированием
Старый 02.03.2023, 15:46 #5
Райя Райя вне форума
...
Аватар для Райя
 
instagram
 
Регистрация: 17.06.2008
Адрес: Грозный
Сообщений: 8,418
Вес репутации: 8351
Райя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможно
По умолчанию

IV

Айвина лело – /сийдеш/ вазвина, лерина лело
Ана вакъо – сингаттамехь валло
Аренаш идо – даккхий гIуллакхаш лело, ваха-ван /гена/ мало ца еш, некъаш гездан
Аьшпаш лало – аьшпаш ботта
Бага еко – дукха лен /дукхахьолахь – эрна/
Бага йоккха гIатто – дукха дезаш, доцчу денца шена цадогIучунна тIекховда
Бала тIеийзо – /са дуткъа долуш/ хьалххе дог лаза; цхьана хIуманна са карзахдала
Бат /муцIар/ сетто – резавацаран билгало: цавешаш бе-тан уьшаршца дог къадо, юьхь тIе даккха
Берзан пха баго – берзан бехке меже яго /куьг бехкениг гучуваккхархьама /
Бозбуунчалла лело – са даьхьна, бIаьрса Iехийна, хье схьаэцна, хьаьнг-хьаьнга а цадалург дан
Буйна вало – каравало, шен лааме вало
Букъ берзо – цхьаннах хервала; къаста
Букъ буо – чIогIа дог датIо, йоккха хIуьттаре ян
БIаьрг кхардо – нехан бIаьргаш чохь кхардаман суйнаш лепо
БIаьрг Iабо – бIаьрг буза, синан йокхалла хьао
БIо къажо – дан ца хIотта /ца ваьхьаш, ца тешаш, даго диканиг ца хьоьхуш/
БIостанехьа дерзо – нийсса юханехьа, дуьхьал дерзо
Виълара вожо – тоьхна голашка вахийта: тоьхна вожо
Вовшашна тIетеIо – ша-ша ца дина баха, кхечунна тIететта; ша-ша ца дан гIерташ бахьанаш леха
Вуха ца вогIу волччу хьажо – вен, хIаллакван; боккха-чу кхерамна кIел кхосса
Гай Iехо – вуззалц ца юуш, мацалла Iехо
Гел хьовзо – къовла, гатте волла, низам чIагIдан
Гехь лело – хала лело, цунна хьалхара а лелаш
ГIурт кего – дагна, хьекъална литта, тIаьхьакхиа атта доцург лело
ДегI дадо – ведда кIелхьаравала
ДегI дацо – къахьега
ДегI дIагIерто – нуьцкъах, амалца дегI тоьттуш лело
ДелаIад хIотто – ницкъ бан, маIзар дан; дохо-даржо
Ден мере /докъе/ хьажо – вен, хIаллакван; новкъара дIаваккха
Дог кховдо – дагара хаийта, деган лаам бовзийта
Дог кхоо – ассна лара, къинхетам бан, вас ца ян
Дог хьао – /деган/ хьогалла яйа; дог Iабо; къинтIераваккха; бала байбан, хаза кхаъ баккха
Дог Iовжо – доккха халахетар дан; лазамениг ала
Докъан басе вало – йиттина сенкаваккха, чIогIа етта /дегI а Iарждеш/
Дош десто – деза детта, доцург тIе а детташ дийца; цхьа-на дашна тIеверза
Дош текхо – текхна-а лен, вистхила; йист яккхар тIаьхьатетта; цхьанна делла дош чекхдаккха гIерта
Доьша дао – чомехь боцу кхача бао
Дуьнене кхайкхо – гIарадаккха, массарна а дIахаийта
Дуьне кхоло – боккха цатам бан, бохам баккха
Дуьне ласто – доккхачу хьуьнарца дуьне цецдаккха; шен цIарах цхьаъ даржо /ун, идея/
Дуьне ловзо – сакъера; доккхачу хьуьнарца юкъарчу да-харехь хийцамаш бан
Йома лато – тап-марха ян; кIеззигчу харжаца, къинхье-гамца бахьана лело, тема дан
ЙоIстаг ловзо – йоIстагца сакъера, цунах марзо эца
Ка йохо – аьтто бохо
Кеп хIотто – тап-марха ян, сурт хIотто, тера лела
Ког шаршо – хелхар дан
Корта метта бало – дарба лело; кхето
Корта хьовзо – хье схьаэца, шен аьллар тIе ваккха
Коше кховдо – дIаволла /й, б, д/; вен
Коьшкала хао – тIехао, ги хао
Куьйгаш тIехь лело – хала, лерина, сийлахь-вазвина лело
Кхакха бего – етта, дIасаласто; таIзаре оза
Къамкъарг /бага, кIар-кIар / еко – лен; дукха, эрна лен
Къа хьарчо – къа лато, къилахь дерг дан
Къаьхьа Къемат хIотто – ДелаIад хIотто, къиза, луьра хьаша, ата, цIий Iано
Къелла Iехо – жим-тIамма бахам гулбан
Къиза хьовзо – къиза ницкъ бан, барт хатта,
Къута дина лачкъо – чIогIа хьулдан, къайладахьа
КIажийн пха /пхенаш/ хадо – доккха зен дан, мел бол-чу аьттонах ваккха
ЛартIе дало – хорша дерзо, низаме, хила дезачу кепе, куьце дало
Лаьтте кховдо – дIаволла, коша вилла
Махцаргаш лехьо – кега-мерса хIумнаш лехьо
Милт яго – эшо, аьтто бохо, новкъара дIаваккха
Могашалла ялхо – могашаллина леткъа, йоцу /ледара/ могашалла йийцаре ян; цамгарш йийца
Молханаш яо – къахьвен /къахьъен/ я марзвен /марзъен/ молханаш къайлах лело; молханаш, цул совнаха, мога-шалла талхош а хуьлу /хьера воккхуш, ша-шена тоьхна лечу хьола тIе воккхуш, са кIамдеш, синехьа воккхуш, и. дI. кх. а/
Мох бацо – мохах пайдаэца
НаьIар тIехьа /неIсагIехь/ латто – шеца ца нисвеш, шен де дIалуш улле ца вита, геннахь латто
Невцан кеп лело –невцан гIиллакх лело, сурт хIотто
Нускалан кеп лело – нускалан гIиллакх-гIуллакх дIакхехьа, дIакхоьхьу сурт хIитто
Орам бакъо – орамца бухдаккха: хIу кхачо, доь дайа
Пал кего – кIеззигчу ницкъаца цхьаъ лело
Пхьуьйшахь лело – дахаран халонех ларван, цунна хьалхара лела, тIома кIела а воьллина лело
Са дадо – ведда Iожаллина кIелхьарвала
Са кхоо – къахета, лерам бан, лара
Са /дог/ лачкъо – дагахь дерг хьулдан, къайладахьа
Са мере дало – хIотто, гIелван, ницкъ бан
Стиглах маIаш гIерто – дуьненах Iехавелла, вуьзна карзахваьлла, сонта мел дерг лело
Сурт хIотто – тера лела; доцург ду моттийта
Той тезете дерзо – диканехь, тойхь буохам баккха, вер-ваккхар дан
Тур лесто – кхерамаш тийса; ницкъ гайта
Тяьжгенаш лело – гIуллакх дIа ца дохуьйтуш, чекх ца доккхуш, къардайна бехказлонаш, доцу бахьанаш кхий-ла
ТIам хьовзо – кура, ша-шех тоам беш, доггах хелхаяла
ТIаьхьа вазо – тIаьхьа веха, кхийла, дегайовхо кховдо
ТIехула кеп лело – юьхьдегалла лело, моттаргIанаш ле-ло
ТIехь кIажа хьийзо – кога кIела волла, ницкъ бан, хьий-зо
ТIехьарчу когаш тIе хIотто – даг тIе куралла йоссо, сонтаваккха
Уьйр-марзо дебо – уьйраш, марзонаш хьекъо, совъяха
Ун даржо – юкъараллина зенехь дерг даржо
Хорша дерзо – меттадало, лартIе, низаме дало
ХьагI есто – хьагI дебо, хьекъо, марсаяха
ХIилла хьовзо – хIилла дан
ХIу доло – цIарах-цIийнах доьзал боло, дебо; юьртаба-хаман орамат я дийнат юкъадало, дебо
Цергаш хьекхо – цабезам кхехко, IаIо, шайн аьтто хил-лалц хала садетта
Цхьа да велхо – цхьаъ дакъазваккха, боккха бохам бан
Цуьргаш лехьо – вехар воцчу стеган амал: IаIам хир боцу кIезиг хIумнаш гулъян, царах дезар дан; къийвала
ЦIартIе хьовзо – ДелаIад /Къематде/ хIотто, валаран-висаран зил тIе вига
ЦIе есто – цIе марсаяккха
ЦIе йожо – сий дайа
ЦIий Iано – вер-ваккхар дан, адамаш хIаллакдан
ЦIий човхо – цIий меттахдаккха, доладалийта, дохдан
ЦIийла карчо – вен
Чалх текхо – IалагIожа вовшахъетта
Чета воьллина лело – зенах-зуламах тIех ларван
Чоьхьа ласто – арара чукхосса; пхьор дан; яа
Шекар чехо – церг тухуш шекар даа; шекарца чай мала
Эзарлахь къасто – дукханнех цхьаъ къасто, билгал-ваккха
Юьхь яго – юьхьIаьржахIотто, Iоттабаккхам бан
ЯьIна яо – къахьега, дукъ дIатекхо
Iаьммарг Iамо – хуучунна хьеха
Iовдал Iамо – цакхетаверг кхето гIерта
Райя вне форума   Ответить с цитированием
Старый 02.03.2023, 15:47 #6
Райя Райя вне форума
...
Аватар для Райя
 
instagram
 
Регистрация: 17.06.2008
Адрес: Грозный
Сообщений: 8,418
Вес репутации: 8351
Райя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможно
По умолчанию

V

Амал кагъян – амал тIера ваккха
Багахь тIом бан – дашца дуьхьало ян, кхерамаш тийса
Бат дуръян – бетах хIума тоха
Баьпгах лан дан – бепиг даа
Букъ кагбан – хIуьттаре ян
Буьрка ян – карчо, керчо
Вала /яла/ дан – эхь дан, юьхьIаьржо ян
Гача бан – кхерсташ лела
ГIам-гIим дан – яппаршца дуьхьало ян; хIун дуьйцу а ца хууш дийца
ГIенагIан дан – гIан диц а деш, цул доьхнарг
ГIучIа /гIурт, гIучIар/ бан – иэдан, даржо, кегарий бан
Дакъа /шийла дакъа / дан – вен
Дамар-дарц дан – ата, аьтта дIадаккха
Дашах ши дош дан – дош ца лардан
Дашна дуьхьал дош дан – дош кагдан
ДегI хьаналдан – доладаккха; куьйган бакъо яла
ДегIана ял ян – садаIа; дегIе садаIийта
Доьххнарг дан – юьхьIаьржо ян; цаоьшшург дан
Дуьне къахьдан – гатте волла, Iазап далло; эхарт мар-здан
Дуьне тIарал гатдан – готта хьовзо
Зуда йогIу агIо бан – ков-керт цIандан, чоьнаш кечъян
Зурма ян – деха дахдан
Истангах топ ян – истанг дIахьарчо: новкъа вала, вада кечам бан
Иэрчо ян – ирча сурт хIотто; къиза, луьра таIзар дан; дохо, даржо, къиза харцо ян
Йиш-маIаш ян – уьшарш ян
Йиш тоян – аз тодан, меттадало
Кегарий бан – гIурт бан
Кехат Iарждан – яздан /дIогара мехала доцург/
Кир-басар /кир-сир/ дан – кир тоха, басар хьакха
Кит дохдан – етта, таIзар дан
Коча качван /ян/ – кIадван; хьаста, хьаьстина дог лало
Куьг шардан – кхоччуш карадерзо
Кхьаъ-кхало ян – кхаъ бала, совгIат дан
Къайлах мах бан – шуьйра ца даржош, зуда долаяккха /махьар бан/
Къаьхьа къурд бан – иэхье къурд бан; иэша; боккха бо-хам лан, харцонна кIел саца; собарца сатоха
КIес кIамъян – ойлане вала, халчу киртигехь хила; ше-квала
КIожам-чим бан – чим тIе кхаччалц дагийна дIадаккха
Латта къеждан – ахка, тIекIелтаса, асар дан
Лаьттах иэван – /чIогIа/ охьатоха, лаьттах тоха, хьаша
Лергаш ирдан – сема ладегIа
Маларх даар дан – маларе верза; хIора денна виллина молуш хила
Махьар-шахьар дан – зуда яло; зуда ялийнчохь там-мах, ловзар дан
МаIаш кегъян – иэшо, таIзар дан, шен туьша нисван
Мизан /Мийзан/ терза дан – чIогIа нийса нисдан; лери-на оза, дуста
Мимша дан – сий дайа
Моз дан – марздан; хьаго
Мотт маргIал лебан – кIеда-мерза дийца
Муьшка ян – яй-йн Iотта, тоха
Нана яларг дан – эхь-вала дан
Пес /мадъян/ йохъян – тоха, етта
Са марздан – дуьне къахьдан, синехьа верзо
Тап-марха ян – тера лела, тема дан; тIехула кеп ян
Тема дан – цхьа бахьана дан, йома лато, лол тоха
Тойх тезет дан – той, ловзар вер-ваккхарца тезете дерзо
Урх малъян – тесна, шен лаамехь дита
Хирг /шен хирг/ дан – далург дан
Хичаш /хич/ ян – меже, дегI меттахдаккхарца уьшар ян
ХьатIари /тIатIари/ бан – кегарий бан; гIурт бан
Хьогалла къаръян – хьогалла иэшо, лахъян, яйа
ХIоз бан – хIазаран кепе яло; иэшо /хьарчо, сатто/
ХIу бехдан – хIу иэдан
Цаца бан – шортта яккхий, дера чекх-чевнаш ян /хIоьънашца, ирачу герзаца/
ЦIа ван – меттаван, кхета; юхаверза
ЦIано ян – шеконаш дIаяха; тIехь кхоьллинарг юхаэца, цунна даре дан; йила, горгам, нуй хьакха
ЦIий хьаналдан – бекхам тIера баккха, гечдан; муьтIахьаллин лакхара тIегIа
ЦIоганах шад бан – некъана кечвала
ЦIока йохъян – етта, жоьпе озо
ЦIоькъалом дан /цул тIаьхьа цIоькъалоьман цIога дан/ – тIех вазван, хасто; доцчу хьуьнаран да ван
Чу са дан – гIуллакхаш тодала, когахIотта, когаваха
Шабар-шибарш дан – меллаша, лохачу озаца вовшашца къамелаш дан
Шад бан – иэсе дижо, нигат дан; некъана кечам бан
Шен туьша нисван – шен де дIадала, сацо, охьатаIо
Эхарт марздан – дуьне къахьдан
Эхь-вала дан – юьхьIаьржо ян
ЮргIанах топ ян – юргIанах хьаьрччина дIавижа
Райя вне форума   Ответить с цитированием
Старый 02.03.2023, 15:48 #7
Райя Райя вне форума
...
Аватар для Райя
 
instagram
 
Регистрация: 17.06.2008
Адрес: Грозный
Сообщений: 8,418
Вес репутации: 8351
Райя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможно
По умолчанию

VI

Адам дац – адамца хила дезарг шеца долуш вац /къинхетам, гIиллакх-оьздангалла/
Адмаллех хьаса бац – адам данне а дац
Алаза-дийцаза дац – масийттаза аьлла, баьхна
Ала юьхь яц – бакъо яц; эхь-бехках хаьдда хир ду
Ахь йиънарг яйна яц – хьуна хьакъ ю, хьанала ю; хьоьгара доккха хьуьнар даьлла
Ахь /гIаж Iоьттинчуьра, тас Iанийнчуьра/ буьртиг бийначуьра ваьлла вац – хьол хIумма а оьшуш вац, хьан доллу дакъа ду
Багара йолу Iаь а стегачух тера яц – лер-аларехъ: аз а, йиш а боьрша дац
Бан тамаша бац – цеце дац, гинчарех, дайначарех ду
Башха дидиш а вац – дIогара дика вац, хаза вац
Башха Заза а яц – дIогара хазчарех а яц
Башха эхIъаьлла хIума а дац – тамаш балла хIума а дац; даккхийчарах а дац
Борз яц – катухучарах вац; дуьхьало ен йолчарах вац
Боьрша а, стен а вац – калацIола
БIаьргана ган а вац – гуш а вац, къайлаваьлла
Вайга хоьттуш дац – вайн карахь дац
Вай долчохь хийра нах /стаг/ а бац – кхечухьа хьехо мегар дац
Вайн карахь хIума /хIумма а/ дац – вайга нислур дац, ницкъ кхочур бац; цхьана агIор вай декъахь дац
Вайна оьшуш дац – вайн бала бац, вайна пайдехьа дац
Вала воллучунна даг тIе хьакха а яц – къен ю, атта ка-рош яц
Велла Iуьллуш вац – цо дуьхьало ян мега, иштта атта а хир дац
Вижа каш дац – со къинтIера ца валахь я ца ваккхахь
Гена гIур вац – текхо, тоьпо я гуро лоцур ву; иштта дIогара доьналла долуш а вац; сацор ву
Генахь дац – гена ваха ца оьшу; дукха хан ца йисна
Гуьнахь вац – охIла вац
Даккхийчех дац – халчарах, дезчарах дац
Даха дог дац – сатуьйсийла янне а яц
Даьхни дац – пайденна дац /й, б, в/
Делха а, дека а дац – велча халахета а, висча хазахета а аддам дац; цхьаъ-цхьалха ву
Дидиш вац – дика, хаза вац
Дийца санна атта дац – дан аттачарех дац
Дийццал дац – маьIне, чулацаме, мехала дац
Диканна /диканиг хир/ дац – дика болх хир бац
Дикка цIахь вац – лартIехь вац, коьртаца дика вац
Динарг дуьту зама яц – зама луьра ю; бекхамна маьрша ю
Долчун да вац – шен хIуман доладийр долуш вац
Дохка а, эца а дац – къелла; хIумма а дац
Дуург дуьне дац – дуьне дууш ца воллу
Дуьйцу хезна хIума дац – инзаре тамашийна ду
Дуьйцуш санна дац – дуьйцуш долчул сов ду, иштта дац; атта дац
Жима вац – и далла я ца /ца хаъал/ далла жима вац
Зама тешаме яц – ларвала везаш, луьра зама ю
Зирх бац – жимма а, кIеззиг а дац
Зуда бац – зудчун декхаршца ларош яц; вон зуда ю
Зурманца /вотанца/ лехча а карош вац – мел чIогIа лехарх карош вац
И ца хаъал вац – хаа деза, жима вац
И а аьлла дуьтучохь дац – иштта а аьлла IадIийча, кха-чаме дац
Йиснарг дукха хан яц – дукха хан ца йисна; кестта цхьа йист ер ю
Кега цадар бен, маслаIат дац – IаддаIар бен, дарба дац; кегийча, зен хилар, догдалар бен, тодала хIума дац
Ког биллал латта дац – латта данне а дац
Когашкара хадийна вац – /хьол, шул/ оьшуш вац; шуьга нисса дакъа ду
Киса дац – ахчан таро яц, ахча дац
Кор а дац, коран кIело а яц – хIумма а, кIадда а дац /ков-керт, латта дац/
Корта бац – хьекъал дац; хьекъална генара вац
Коча вац – дог чIогIа ву; оьгIазе, шога вистхилар долуш ву; кIеда-мерза вац
Коьртах тоха тIулг а лур бац – писалла валла воллу
Коьртана /коьртаца/ дика вац – хьекъална эшна ву, цхьа са аьрта болуш ву
Куьйгаш охьаэгар дац – болх барх хIумма а хир дац
Кхин галдолийла яц – чIогIа галдаьлла
Кхин дан а дац – кхин догIуш а дац; кхечу агIор хуьлийла яц
Кху /цу / чу хьерадаьлла жIаьла а эккхар дац – боьха, жирга меттиг ю
Лен тайпа дац – лийр вац; милла велча и дийна вуьсур ву
Моз дац – мерза дац /вац/; аттачарах дац
Моз доккху моза бац – цIенна я юкъарллина пайде вац
Новкъахь Iуьллуш дац – къа ца хьегча, хир дац; хьуьнар
оьшу
ОхIла вац – гуьнахь вац, цу хIуманна говза вац
СадоьIу дегI дац – ин са а дац; цхьа аддам дац
Сан /деваша/ стунда вац – сан гергара, соьгахьа озабе-зам бийр болуш вац
Сан талха хIума дац – суна зен хир долуш хIума дац
Тера-мера дац – барам-бустам-чот йоккха ю
Тера цхьа хьаса бац – тера ванне вац
Тоьпан хезехь а вац – генахь ву
Туьха дехккал, карахь хIума дац – карахь хIумма а дац, цхьана хIуманан да вац
ТIаьхьа богIуш бIо а бац – сихвала цхьа а бахьана дац
ТIекхета хIума дац – IаIа, тодала, нисдала хIума дац
ТIетоха а, дIадаккха а дац – шадерриг шен меттахь, тоаме, кхачаме ду
ТIетоха а, тIехтоха а дац – десто а, Iотта а хIума дац
ТIехь а /дац/, кIелахь а дац – тIетесна, кIелтесна хIума дац; къелла
ТIехь бен Iаш /Iийр волуш/ вац – коьртехь бен; лакхе езаш, хьаькмалла дезаш ву
Хилла меттиг а бац – лар а яц
Хьалакхоьссича, охьа а вац – хIумма йоцург ю; цхьана а хIуманна пайденна вац
Хьан нанас йина яц – йиша яц, гергара яц
Хьаста а, човхо а дац – ша цхьаъ ву; доьзал бац
Хьера кIелахь карийна вац – шул оьшуш вац; тхуна оьшуш, дукхавезаш ву
Хьожа а яц – цхьа а лар а яц; доь а дац; хIумма а дац
Хьожа-мода а вац – цхьана а агIор гергара вац
Хьоьга кхаччал деха а дац – хьан бала болуш дац
Хьуна луш ерш нехаш яц – хьуна луш ерг мехала хIума ю
ХIуй-жуй дац – цхьа а хIума дац; садоьIу дегI а дац
ХIуман сахьт дац – Iожалла я юьхьIаьржо кога кIел ю; хуьлу, олий, ца хуьлу
ХIумма а вогуш вац – шек а вац
«ХIуп» аьлча, бIаьрга эккха а дац – ур-атталла нех а яц, хIумма а дац; еса ю
Цинц бац – данне /янне а/ дац
Цкъа кхаллал а хаза вац – хаза ванне а вац
Цхьа «ахI» доцуш дац – цхьаъ доцуш дац
Цхьана кошахь а тарлур вац – барт хир бац; берта вогIур вац
Цхьана яй чохь кхехкийча а, цхьаьна уьйр вац – бер-тахь хир вац
Цунах /баппиш/ кIалдмарзаш хир яц – цунах гIуллакх хир дац, пайда хир бац
Цуьнга аьлчий бен, и телхар дац – тIаккха кхоччуш телхар ду
Цхьаъ доцуш дац – лаа дац
ЦIа а, цIе а дац – цIа ваха цIа а /ков-керт, доьзал/, наха яккха цIе а /хьуьнар, ассна/ яц; хIумма а дац
Чохь а, тIехь а дац – чохь йийбар, тIедуьйхина /тIедуха/ духар а дац; къен ву; къен хьал ду
Шаберш цIахь бац – хьекъална эшна ву
Шен кхарда дог дац – цунна хаьа-кх, и теш ву-кх
Эхьан тIадам бац – эхь данне а дац
IаIам хир болуш дац – тIекхетар /толур/ долуш хIума дац; пайда хир бац
Iовдал вац – лела, дийца хаьа; шегахьа дерг дика хаьа; ша левойтур волуш вац
Райя вне форума   Ответить с цитированием
Старый 02.03.2023, 15:49 #8
Райя Райя вне форума
...
Аватар для Райя
 
instagram
 
Регистрация: 17.06.2008
Адрес: Грозный
Сообщений: 8,418
Вес репутации: 8351
Райя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможно
По умолчанию

VII

Амале ваьлла – амал толийна, амална тIаьхьахIоьттина
Ахчанехьа ваьлла – ахчане марзвелла
Аьллар тIера ваьлла – ла ца дугIуш, низамера ваьлла
БаI ваьлла – гIеметтахIоьттина; кечвелла, вухавелла
Водучу тIе ваьлла – готта хьовзийна, холчухIоьттина
Волчарна совваьлла – волчарна а ца оьшуш, новкъа волуш
Вон лела ваьлла – хийцавелла, дика доц-доцург дан-баха ваьлла, аьллартIера ваьлла
Вуьзна ваьлла – шорта хьал-бахам IаIийна, IаьIна; тоам хилла
ДегI лаамера даьлла – дегI аьллар тIера даьлла
ДегI пиллиг /тIома/ даьлла – пиллиг санна дайделла
Денош дагардечу даьлла – хан ларъечу; дукха хан ца йисна
Дош дашера даьлла – дашна дуьхьал дош деъна
Дош доцчу даьлла – пайдабоцчу даьлла
Дуьне диъна ваьлла – вала дукха хан ца йисна; чIогIа къанвелла, кIелвисна
Дуьненна тIаьхьаваьлла – дуьненах Iехавелла, дуьне лохуш, дезаш, цунах самукъадолуш
Заббари а яьлла – къорза, /чIогIа/ юхаелла
Зударий кхийла ваьлла – цхьаъ ялош, важа юьтуш; зу-дарий тIеттIа кхийла
Иккхина ваьлла – сиха; сихха /дIаваха/
Кийрахь маж а яьлла – дукха къена ву, дукха хууш ву
Кула ваьлла – хьаьхна, кIордийна, хьех-мерах чек-хваьлла
Куьйга кIелара ваьлла – аьллар тIера ваьлла
Леман тIера даьлла – хоршара, лартIера даьлла
Либарзад а яьлла – чIогIа кечъелла
Назнай а ваьлла – баьрччехь хецца тIекIел а ваьлла, паргIатваьлла Iилла
Наха сагIа ца лучу тIе ваьлла – сий дайна, сийдоцчу ваьлла
Нукурсак а яьлла – чIогIа /къорза/ кечъелла
НIаьна меттах баьлла – хьайна
Пайдабоцчу ваьлла – кIезгвелла, писвоьлла
Седа хилла дуьхьалваьлла – чIогIа дуьхьалваьлла
Сецна даьлла – хадам боллуш, хийцам хир боцуш
Сийдоцчу ваьлла – сий дайна; телхина, вуочу агIор хийцавелла
Синехьа ваьлла – сине ладегIа ваьлла, са марзделла /цамгаро лаьцна, валарчу вирзина/
Стаг хуьлчуьра ваьлла – стаг хир ву ала даха дог до-цуш
/Вехна/ ТIуртIаз а ваьлла – чIогIа вехна, дегIана дола ца далуш
Хаза воцчу ваьлла – вехна, мелла; гIиллакхах воьхна, оьздангаллех хаьдда; къанвелла, тишвелла
Харц лен ваьлла – тиларчу вахна; къорум лен ваьлла
ХIоьттина ваьлла – воккхахилла; дахарх, говзаллех, Iилманех хоттавелла ваьлла
Цамгарш лехьо ваьлла – кест-кеста цомгуш хила, цам-гаро леца
Цхьалха яьлла – бер дина; марера цIа еъна
Цхьана хIуманна карзахваьлла – юьхьIаьржонна, бо-хамна араваьлла
Цу агIор /цига, цаьрца/ леста ваьлла – цу агIор эха
ЦIарах-цIийнах ваьлла – мел долчух, гергарчарах хаьдда
Чета ваьлла – чета куьг а дахийтина; ши бIаьрг чета хьажийна
Ши ког хьалха дуьненчу ваьлла – къотIалгIа /махьарза/ вина
ШолгIа ваьлла /хьенех-минех/ – ватIийна-ваьккхина, чIогIа тера; изза
Эмисси яьлла – амнисти хилла, паргIато яьлла
Райя вне форума   Ответить с цитированием
Старый 02.03.2023, 15:49 #9
Райя Райя вне форума
...
Аватар для Райя
 
instagram
 
Регистрация: 17.06.2008
Адрес: Грозный
Сообщений: 8,418
Вес репутации: 8351
Райя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможно
По умолчанию

VIII

Воккхаллехьа лестича – къаналлина гергавахча
Голана вазвелча – дегI дазделча, къаналле лестича
ГIодал-гIаддайча – кхин дан хIума доцуш дисча; чIогIа гIаддайча
ДегIе ладегIа ваьлча – цамгарш лехьо ваьлча, цамгаро дегI лаьцца
Хабар хебаршка эха даьлча – хабар гIелдела, лахдала доьлча
Хилларг хилла даьлча – хиламан йист яьлча, бохам тIекхаьчна баьлча
Ца хуьлчу даьлча – доцчу даьлча, кхин некъ ца битча, собар кхачийча
Цу тIе даьлча – аша иштта бахахь; цу хьоле кхаьчча
ЦIоган кIел хи кхаьчча – хилларг хилла даьлча; бохам тIехIоьттича, меркIел схьахIоьттича
Ша бохучуьра даьлча – шен аьллар тIера, лаамера даьлча
Шерийн мохь базбелча – къаналлехьа лестича
Ши малх схьакхетча /ши пIераска цхьаьнадеъча/ – цкъа а хиндоцург
Райя вне форума   Ответить с цитированием
Старый 02.03.2023, 15:51 #10
Райя Райя вне форума
...
Аватар для Райя
 
instagram
 
Регистрация: 17.06.2008
Адрес: Грозный
Сообщений: 8,418
Вес репутации: 8351
Райя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможноРайя невозможное возможно
По умолчанию

IX

Адмах схьадаьллачу адамо и дина аьлча нах тешар боцуш – тур-тамаше, инзаре; тIех къиза
Адамца ийна воцуш – адмах къехкаш, адмаца чу-каре /тIекаре/ йоцуш
Адам тешар доцуш – тамашийна, инзаре; тIех къиза; акха
Адмийн маттахь вистхила хууш – адмийн мотт бийца хууш; хьаьнга хIун дийца деза хууш
Адмана новкъа воцуш – юьстаха лелаш /вехаш/; ийма-нехь, гIиллакхе
Ала дезарг эр долуш – ала мало йийр йоцуш, нийсонна тIегIерташ
Ала хIума /ца/ дуьтуш – тIехтоха, Iоттар ян, бехк бакк-ха хIума /ца/ дуьтуш
Аларх а ца тешаш – сиха кхочушдан, хаза а хеташ дан
Амал йолуш – шатайпа, чIичIъаьлла; ассна долуш
Ас /цуо/ вина хила там болуш – суна хьакъ волуш; тера
Атта дезаш – башха шена хало а ца еш; малонча
Атта Iехалуш – атта тешаш, Iехон хала воцуш
Ахчанах хьанна а вохкалур волуш – ахчанах эцалур волуш
Ахча хIун ю хууш – ахчан хама хууш
Аьлларг аьлла а доцуш, дийцинарг дийцина а доцуш – дош дош а доцуш, шен дош ца лардеш
Аьллачунна тIера ког боккхур боцуш – аьллар тIехь; муьтIахь
Аьттехьа /улле/ вита мегар доцуш – тешам боцуш, боьха, ямарт
Бага биллича, пIелг а Iовшур боцуш – эсала, дог кIеда
Багахь мотт боцуш – вистхила ца хууш; бежана /хьайба/ санна
Бага боьха йолуш – дIаьвше, питне, боха дош ала мало ца еш
Багахь дуьрста йоцуш – бартана чехка, хьаьнга а хIуъа дIаолуш
Багахь цхьа а къахк йоцуш – цхьа а церг йоцуш
Базарахь мехала ер йоцуш – наха къуьйсур йоцуш, тI****талуш дIаоьцур йоцуш, ледара; осала
Баккхийчу лоьраша вуьсур ву бохуш, кегийчу лоьраша вуьсур вац бохуш – халчу хьолехь, дера чев-наш йина
Бакъдерг /харцдерг/ бен дуьйцур доцуш – дог цIена; харцлуьйр волуш
Бакъой, харцой къасто хууш – иманехь; нийса хьесап дан хууш, Iовдал воцуш
Балхахь а, некъахь а воцуш – кIадда ца деш, ваьлла лела
Барам-чот йоцуш – дукха; йист йоцуш
Барам-бустам боцуш – йоккха, шорта
Барч-дух доцуш – хатI доцуш, ирча /адам/
Баьпках /хьокхамах/ лан дийр долуш – юучунна тIера
Баккха бехк а боцуш, йинарг кхел а йоцуш – законехь доцуш, нийса доцуш; дарехь харцо
Беа-а бехк боцуш – бехк банне а боцуш
Бен-башха доцуш – бен ца хеташ, бен доцуш
Бехк-гуьнахь доцуш – бе-а бехк боцуш
Ботта аьшпаш а болуш, бакъдерг дуьйцур доцуш – аьшпийн кIур
Боьду моза а хаалуш – къора тийналла
Боьхачу /вуочу/ хIумнах хьожа ца йогIуш – хIуъа /вуониг/ дийр долуш; боьха, ямарт, къиза, харц адам
Буйнара бод а бадор болуш – меца; сутара; тIахъаьлла
Буй беттарх /бетах буй беттарх/ тIера вер воцуш – мерза кхача; синкхача
БIаьрган хьесап дика долуш – хаза-ирча къасто хууш; барам-бустам дика бевзаш
БIаьргашна юккъера мара а оьцур болуш – каде, иэхь гIорийна; хIиллане
БIаьрганегIар ца тухуш – оза ца луш, шек воцуш
БIаьрга Iоьттина пIелг а гур боцуш – буькъа бода
БIаьрг тIера ца баккхалуш – хаза, бIаьрла /бIаьрса суьртан йийсарехь/
БIаьрг тIехь ца соцуш – лиепе, къегина, сирла
БIаьрмецигалла валла воллуш – пис
БIаьрг хиларна кхоьруш – талхарна, нехан дог дахарна кхоьруш
БIо булуш – шен /цуьнан/ ницкъах тешаш, дог леташ
БIокъажор боцуш – мало йийр йоцуш; майра
Вала воллучунна хин куршка а лур йоцуш – пис
Вала /вийца/ да а волуш – цIарца дIавийца да а волуш, дола дан стаг а волуш
Вала воллучунна даг тIе хьакха а йоцуш – механа еза; атта карош йоцуш, мехала
Валар кIедачу меттахь хир доцуш – цамгарх лийр во-цуш; /арахь/ цхьаммо вуьйр волуш
Ваха-ван карахдолуш – вахарний-варний мало ца еш
Ваханчуьра ван хууш – лела хууш; шен хеннахь; даьхь-нарг кхочуш а дина
Вахьа-вилла /вилла-вахьа/ меттиг ца карош – веза-хьоме /вазвина, сийлахь/ лело
Ваьштара ши балда меттах дIа ца доккхуш – велава-лар-векхавалар доцуш
Ваьлла-вахана меттиг /йоцуш/ боцуш – тIепаза /лар йоцуш/ ван, къайлавала
Ваьлча а, воьлча а ца вуьтуш – готта /къиза/ хьовзо, юкъаволла, ницкъ бан
Вер-ваккхар доцуш – цIий ца Iенаш; валар-висар до-цуш
Велавалар-векхавалар доцуш – даима юьхь кхоьлина, оьгIазе
Велла а воцуш, дийна а воцуш – чохь са доцуш санна; пайде воцуш
Веллачунна тIера марчо а доккхур долуш – эндаж, къиза, боьха, саьхьара, пис адам
Виран амал йолуш – дагахьдоцчохь дуьхьал волуш
Вижар-гIаттар доцуш – чувоьлла, хаддаза /са а ца доIуш/ къахьега; Iалашоне боьду некъ бан
Вижар-гIаттар цхьаьна долуш – цхьана тхов кIелара, хIусамера, цхьаьна Iаш, туьха-сискал цхьаьна дууш
Вистхилар кIеда /мерза/ долуш – догкIеда адам, гIиллакх долуш, оьзда
Вовшех лачкъийна хIума доцуш – вовшашца догцIена
Вовшийн багара сискалш а йохуш – хьасене, цхьаьна дIаяьхьна жималла, хаза хан текхна
Воккханиг – воккха а воцуш, жиманиг – жима а во-цуш – ийна, гIиллакхах боьхна /гIурт, кегаре /
Воккха – ала, воккха а воцуш, жима – ала, жима а воцуш – юкъанаккъарчу хенара
Воккхий-жимий ца къестош – массо а, цхьабосса
Вон амал йолуш – амале, хала адам
Воцчо – велар эр доцуш, верг – воккхавер воцуш – ледара, осала, юьхькIоме воцуш
Воьду-вуьту доцуш – вист ца хуьлуш, Iодика а ца еш дIаваха
Гай тIера чутеIаш – /беламе/ цомгуш ву, могуш вац
Гуттар /даим/ вала воллуш – чIеIаш, Iийжаш, ша ва-ларна кхоьруш, вала воллуш
ГIара-тата доцуш – меллаша, гIовгIа ца еш, тийна
ГIелвалар хIун ду ца хууш – гIел ца луш, къахьега; доьналла долуш
ГIенаха а гур /гойла/ доцуш – ирча; Iажрахьта, къаьхьа Къемат
ГIенаха гIов хуьйшуш – гIенаха тIехIуьттуш, дуьхьал-туьйсуш
ГIеххьа таро йолуш – юкънаккъара хьал долуш
ГIийла /дуьне дууш/ шен сискал юуш – кхолламца ца къуьйсуш, хала воллуш; пекъар, миска
ГIуллакх доцчу кхийдар воцуш – шен бала боцчу, ца оьшучу кхийдар воцуш
Да а кхоор воцуш – сонта, оьзда воцуш
Да вийна мостагI а Iебар волуш – доккха вуо деъна, бохам баьлла
Да воцуш – Iуналла дан, дола дан стаг воцуш
Дагахь доццург дийр долуш – тешам боцуш, сема хила везаш; аьрха
Дагахь дуккха а хIумнаш дохкуш – тайп-тайпана ой-ланаш йолуш, лууш; догъIаьржа
Дагахь хIума /долуш/ доцуш – догцIена, лаамах, ойла-нах мукъа
Даим тетта везаш – малонча
Даим ваьлла лелаш – кхерстанча
Даим шен дегIана там лоьхуш – дегIан лай
Дала деллачух тоам беш – Далла муьтIахь
Дан амал доцуш – дан хIума доцуш, гIорасиз
Дан вуо а долуш, диканиг дийр доцуш – ца ваьлла бен диканиг дийр доцуш
Дахьа а, дилла а меттиг /йоцуш/ боцуш – дукха, шорта
Да /воккхавер/ хьоьгур воцуш – доьхна, ледара хьал; цхьа а хьогур воцуш
Де-а бахьана доцуш – бахьана данне а доцуш
Де-а гIуллакх доцуш – гIуллакх данне а доцуш
Де-буьйса ца лоьруш – хаддаза, хене ца хьоьжуш
ДегIана дола ца далуш – дегI аьллартIера даьлла
ДегIа тIера массо чо ирахIоттош – ирча, буьрса, жирга /сурт, хилам/
ДегI кхоош – мало еш, дегI лардеш
ДегIах бад йийр йолуш – дегI лело хууш, хелха дика волуш
Де доцуш – гIорасиз; ледара
Дела воцург накъост воцуш – цхьаъ-цхьалха, тIаьхьа-хьалха, аддам а доцуш
Дела реза хир волуш – иманехь
Дела ша воцчух озалур воцуш – майра, иманехь
Дела ша воцург кхетар воцуш – тIех чолхе
Ден /ненан/ дакъа а духкур долуш – хIуъа йоьхкина а, са езаш; хIумнах хьожа ца йогIуш
Дена хьокха а тухур болуш – харцхьа, сонта, эхь доцуш
Дехий-доций ца дуьйцуш – къамел деха ца деш, кхин дIа къамел ца деш
Де хилча, мегар воцуш – догъIаьржа, дегала, де доцуш дика
Дечунна мало йийр йоцуш – дечунна тIера
Деш-дуьтуш а доцуш – мукъалла валла воллуш, хIумма а ца деш, ваьлла лела
Дийна верг веллачух хьоьгуш – къаьхьа Къемат, ирча де /хьал/
Дийначу нехан буьйда бIаьргаш дуур долуш – дера, къиза, саьхьара, меца
Дийца /ала/ хIума а доцуш – хIара ду аьлла чулацаме дала жоп а доцуш кIелвиса
Дийца хууш – маттана шера, дашна говза
Дийцарх кхачалур доцуш – мел дийцарх йист ер йо-цуш; шортта, дукха
Дийца цадезарг дуьйцур доцуш – мичхьа, хьаьнга, хIун дийца деза хууш
Дийцина вер а воцуш – дийца деха, дукха
Дикалла валла воллуш – чIогIа дика
Дика ала – дика а воцуш, вон ала – вон а воцуш – юкъанаккъара
Диканна-вонна а воцуш – дикнехь-вуонехь а воцуш, воцчу новккъа
Диканиг бен /дийр/ дуьйцур доцуш – иманехь, вониг дийр /эр/ доцуш
Дика хьоьгуш – зовкъ хьоьгуш
Динарг – дина доцуш – динчух баркалла доцуш
Динарг дуьтур доцуш – бекхаме
Динчух гIуллакх ца хуьлуш – хайра, беркат ца хуьлуш
Дог датIо хууш – дог деттIарг /дан/ ала хууш
Дог лачкъо хууш – хIилла долуш
Дог /даста, дело/ хьаста хууш – адаман дог девзаш, до-гдика адам
Доккха дог долуш – ша жима болх ца хеташ; куралла валла воллуш
Дог мичхьа /доллу/ ду а ца хууш – могуш, таза, майра
Дохка а, дита а долуш – таро йолуш; хьолан да
Доцург дуьйцур доцуш – харцдерг дуьйцур доцуш
Дош ала хууш – дашна говза
Дош – дош а долуш – аьлларг кхочушдийр долуш; дош лелаш; аьллачу дешан да волуш
Дош десто хууш – тIе а детташ дийца хууш
Дукха хууш – хьекъале, къена /кийрахь маж а яьлла/
Дуьйцург хIун ду а ца хууш – гIурт бийца; эм-эсехь а воцуш
Дуьне атта дууш – дахар нисделла; ирс долуш
Дуьне а, Эхарт а дицдеш – готта хьовзо; ондачу син-хаамо корта хьовзо
Дуьне а, Эхарт а цхьаьна дезаш – цхьаьна цадогIург цхьаьний дезаш
Дуьне делча а лур воцуш – веза, хьоме
Дуьне доьхча а /юхавер/ вухур воцуш – майра, собаре
Дуьне дуьтуш дуьтур доцуш – хьоме, дезаш
Дуьне шен дуьхьа кхоьллина /хьийза/ моьттуш – ша доккха хIума хеташ
Дуьненан /Эхартан/ да хилла ша ваьлла моьттуш – Iехавелла, кураваьлла, ша-шех тоам бина
Дуьненах Iехалур воцуш – дуьне гина, девзина
Дуьненна а кхачо йийр йолуш – шорта, дукха
Дуьненна гайта а мегар /долуш/ волуш – тамехь, хаза куц-кеп долуш; керла, тоьлла, юьхькIоме
Дуьненан къайле евзаш – хIума хууш
Дуьненан маIа лаца гIерташ – дуьне шен карадерзо гIерташ, карзахваьлла, дуьненна тIаьхьаваьлла
ДIа а, схьа а доцуш – вовшаца уьйр йоцуш
ДIааьлларг харцхьа доккхуш – бIостанехьа дерзош
ДIадаккха а, тIетоха а хIума доцуш – тоаме, шен мет-техь
Е-а лар йоцуш – лартIехь доцуш, цхьа а лар йоцуш
Жималла валла воллуш – къона, могуш-маьрша
Жиманиг жима а воцуш, воккханиг воккха а воцуш – гIиллакхах боьхна; цхьатерра
Жима вара аьлла юхавер воцуш – жималла доккха бахьана ца хеташ; доьналла долуш; гIиллакх доцуш
Жимий-воккхий ца къестош – бен-башха а доцуш
ЖоьжагIати чуьра хаьштиг а дахьар долуш – тIахъаьлла, каде
Забарш йойтур йоцуш – ассна долуш; дегала, майра
Зен-зуламе воцуш – новкъа воцуш; иманехь
Зингатийн когийн тата а хезар долуш – къора тийнал-ла
Зуд хьакха хууш – зуьдалла долуш; эхь доцуш
Зударшха лелаш – зударийн амалехь, царех тера
Зударша къуьйсур воцуш – юкъанаккъара; къен; ирча
Зудчух ваьлча, лийр волуш – шен зуда дукха езаш
И вийча /йийча/ Iебар воцуш – вийча а, дагна хьаам хир боцуш, тIех цабезам
Ис Iилма долуш – дукха хууш
Иъ-миъ доцуш – деха ца дуьйцуш, бехказлонаш а ца лоьхуш
Йилбазалла доцуш – догцIена
Йилбазах а летар волуш – дера дарвелла; чIогIа оьгIазвахна
Йиънарг ловш, тIеюьххинарг товш – къона хан, жи-малла
Йовхо йоцуш – хьасене воцуш, хи доцуш
Йоккха топ еттахь а хезар доцуш – къора
Ка вуон йолуш – ка дIаьвше йолуш, вуон катохар до-луш
Ка яьлча, ка йохуьйтур йолуш – ядор, лачкъор йолуш
Карахь-куьйгахь а доцуш – ши куьг а ластийна, ваьсса
Карахь-тIехь доцуш – къен, тIехь беркъа
Кар-кара оьцуш – цхьаммуо вукхуьнга кховдош, дIалуш
Керта /улле, чу, юххе/ вита мегар доцуш – боьха, те-шам боцуш
Кийра буьззина, кийрахь дог а долуш – доккха дог до-луш, яхь йолуш
Кийрахь дика воцуш – догъIаьржа, хьогIе
Киса мохо а лоькхуш – къен /киснахь ахча доцуш/
Киснахь /горга/ кепек а йоцуш – ахча данне а доцуш; къен
Когах дахна кIохцал а доккхур долуш – буткъа-ира
Ког шаршон хууш – хелха дика /йолуш/ волуш
Когаш тIехь а ца латталуш – вехна, тIуртIаз а ваьлла; гIелвелла, лазийна
Ког-корта боцуш – сонта, маьIне доцуш
Ког лаьттах ца кхеташ – сиха, маса /ваха-ван/, хазахе-тар совдаьлла лела
Ког лаьттах ца кхоьтуьйтуш – сиха, айина /маса вахьа, вадо/
Ког тоьхча, шовда а даккхалур /доккхур/ долуш – хьуьнаре, доккха дегI долуш
Корта болуш – хьекъал долуш
Корта кIел бахьа тхов а боцуш – чоь-хIусам йоцуш
Котам-кIорнина а халахетар дийр доцуш – чIогIа эса-ла, догкIеда
Кошо бен нисвийр воцуш – нислучуьра ваьлла
Коьртана /коьртаца/ дика воцуш – шаберш цIахь бо-цуш, хьеравала гергавахна, моха йогIуш
Коьртах тоха тIулг а лур боцуш – пис, сутара
Коьртах тоьхча, хье а отур болуш – чIогIа /сискал, бе-пиг/
Коьртехь бен-м Iийр воцуш – лакхе езаш, хьаькмалла дезаш, тIехь бен Iийр воцуш
Куралла ян лам боцуш – дозаллина когхIуттийла йо-цуш; схьаваьллачу меттигах дина а, дан дозалла доцуш
Куц-кеп шегара доккхур доцуш – чIогIа хаза, товш
Куьг айдиний бен-м вистхила бакъо йоцуш – бакъо кIезиг йолуш; сий доцуш
Куьг беркате долуш – куьг дIаIоьттинчух беркат хуьлуш
Куьг таIIол бен-м йоза ца хууш – Iилма-дешар а доцуш я чIогIа лахара долуш
Куьйгаца тIе а тадеш – куьйган ишарца тIе дийца, тIедуза
Кхарда меттиг боцуш – кхарда хIума доцуш
Кхеравалар хIун ду ца хууш – майра; сонта
Кхечуьнга дош кхочуьйтур доцуш – дукха луьйш, кхин верг вистхила ца вуьтуш
Кхин даха дог доцуш – дог диллина, дилла мегар долуш
Кхин дика хила йиш йоцуш – чIогIа дика
Кхин тоха са доцуш – собар кхачийна
Кхоьруш, шен са дала доллуш – чIогIа кхоьруш
Кхузза /уьттазза/ юхавича а, стаг хир воцуш – стаг хуьлчура ваьлла
КъайлагIур вуй хиъча, стаг а вуьйр волуш – къиза, боьха, ямарт адам
Къелла /валла воллуш/ «къикъ» а бохуш – чIогIа къен
Къематдийнахь барт хоттур боцуш – Ялсаманин хьа-ша, ийман чIогIа долуш
Къинхетамах /хьаса/ чо боцуш – къиза
КIажин пха а бегош – чIогIа кхоьруш; кхеравелла
КIайниг – кIайн а долуш, Iаьржаниг – Iаьржа а до-луш – дерг долуш, харцо ца лелош
КIедачу вуьжуш, мерзаниг юуш – зовкх хьега; дика хьогуш
КIенташа къуьйсур йоцуш – ирча /вуон/ йоIстаг, жеро
Лала а вина, юхавоьттича а, стаг хир воцуш – стаг хуьлчуьра ваьлла
Лаца тIам а боцуш, хIотто бух а боцуш – бух боцуш; лартIехь доцуш
Лаьттахь ву, стиглахь ву ца хууш – воьхна, садаьхьна ша мичахь ву а ца хууш
Лиен ваьлча, саца ца хууш – шен хеннахь юкъахвала, къамел кхачо ца хууш; дукха луьйш
Лер-алар доцуш – вистхилар, къамелевалар доцуш
Лер-аларехь къийсаме а вер воцуш – тийна-таьIна, ат-та тIетовш
Летта лийр волуш – майра, къардайна, кийрахь дог до-луш
«Мама» а ца алалуш – вехна тIуртаз а ваьлла
Махкана а вевзаш – цIеяххана, махкахь цIе йоккхуш
Махкахь мел йолу зуда ша дага а воьхна леш йоллу моьттуш – ша жима болх ца хеташ, ша-шех тоам бина
Махкана а хууш – массарна а хууш; гIарадаьлла
Махко дозалла дан а мегар долуш – боккха юьхькIам; хьуьнаре адам
Мацалла «цIок» а бохуш – чIогIа меца, мацвелла
Мацвелча, велха бен де доцуш – ледара, осала стаг
МаIах шура а йоккхур йолуш – миччара яьккхина а, шена амал бийр болуш, ларор волуш
МаьркIажехь вижча, гIушлакхехь гIоттуш, пхьуьйрахь вижча, делкъана гIоттуш – набарна тIера; малонча
Мекха йолуш – хьагI-гамо, шеко йолуш
Мегар волуш – ледара воцуш, осал воцуш; тарлуш
Мехкарий /зударий/ дага а боьхна леш воллуш – зуда-рий дукха безаш
Мел йиъчи а вузур /Iебар/ воцуш – гайшик, юучунна тIера, даим са меца лаьтташ; сутара
Мел хили а дезаш – сутара; Iаба ца туьгуш
Мет-меттара дош ала хууш – хIора дош шен меттахь олуш; маттана говза
Мила ву, хьенан ву а ца хоьттуш – къеста ца веш, оза-безам ца беш
Милла валла воллуш – чIогIа шелвелла
Мискалла валла воллуш – воккха миска, пекъар
Мича эккхар ву ца хууш – кIелхьаравала, къайлавала, некъ ца карош
Мичара вели ца хууш – цIеххьана, вогIу ца хаалуш
Миччахьахула а Iоттавелла чекхвер волуш – каде, эхь доцуш; тIахъаьлла
Моза тIехаарна а /мас тIейожарна а/ кхоьруш – ле-рина, хала лело
Мохо а лоькхуш – деса, тесна /цIа, керт-ков/
Мохь туххуш – чIогIачу озаца, массарна а хозуьйтуш
Муьста дош олуш сакъералуш– кIоршаме; муьста дош ала мало йийр йоцуш
Мукъалла валла /ялла/ воллуш – деш-дуьтуш доцуш, ваьлла лелаш
Нана пхьуьйшахь елхош, да куйнахь велхош – ден-ненан вуон, харцхьа доьзалхо
Нах хьоьгур боцуш – тиша, ледара, доьхна
Наха аьндерг хууш – адмийн дог девзаш, нехан дагара хууш
Наха аьндолчух ларлуш – нахалавала ца лууш; нехан 1оттабаккхамах ларлуш
Наха динарг атта хеташ – малонча, сутара
Наха динарг дезаш – пис, саьхьара, са меца
Нахана гайта мегар /волуш/ йолуш – ирча йоцуш
Нахана новкъа воцуш – нахаца тарлуш, цхьанне а шех бала ца беш, зуламе воцуш
Нахана оьшуш – нехан хьашташка хьожуш, нахана пайдехьа
Нахана хIун ду а ца хууш – къайлаха
Нахана юккъехь дош лелаш – наха лоруш, сий деш; нах озалуш
Нахана юккъехь лела хууш – гIиллакх-гIуллакх дев-заш, оьзда; хьаьнга хIун дийца деза хууш; зевелла
Нахе дош кхочуьйтур доцуш – дукха луьйш
Некъа юккъера IаьIа а боккхур болуш – нуцкъала, онда, хьуьнаре
Ненан марчо а духкур долуш – саьхьара, сутара адам
Неханиг нехан дуй а хууш – нехачуьнга са ца туьйсуш, цуьнан хама хууш
Нехан герз /ахча/ лелачохь, дош а лелаш – цIарна цIеяххана, наха лоруш; нах озалуш
Нехан луур доккхур доцуш – нах кхардор боцуш
НеIар тIеххьа латто везаш – де хилча мегар воцуш; эв-хьазваьккхича, тIекIуовича мегар воцуш
Озалла валла воллуш – чIогIа оза
Озийна, колл а йоккхур йолуш – хьуьнаре, нуьцкъала
Ойла акха йолуш – ойла стиглахь йолуш, генахь йо-луш, цхьанхьа кхечанхьа йолуш
Ос чIогIа долуш – хьесапан кхетам чIогIа болуш
Орам цIена болуш – цIенчу хIух
Оьзда /дегI/ гIодаюкъ йолуш – юткъа, готта гIодаюкъ йолуш; куц-кеп хаза долуш
Оьздангаллех /хьаса/ суй боцуш – оьзда ванне а воцуш
Писалла валла воллуш – чIогIа сутара, бIаьрмециг
ПIелгаш Iуьттуьйтур /доцуш/ боцуш – шеца бегаш бойтур боцуш, шех куьйгаш Iуьттуьйтур доцуш
ПIелга тIе пIелг а бетташ – пIелгаш тIехь дагардан, охьадагардан
РагI кхочуьйтур йоцуш – саьхьара, сутара; хIуманна тIера; рогIалла ца ларъеш
Са а /пха а/ ца кхоош – майра, дегI ца кхоош, ша ца кхоош
СагIийна туьхан цинц а лур боцуш – пис
Са даккха-дола а ца вуьтуш – готта, къиза хьовзо
Салам-жIалам /Iалам/ а доцуш – гIиллакхехь вистхи-лар а доцуш
Са меттахь доцуш – воьхна, синтем байна; карзахе
Сан дагахь дерг багахь долуш – сан доггах, ойла цхьаъ йолуш
Сан хила там болуш – суна хьакъ волуш, сан хила та-мехь /сан дакъазаллина/
Сахь деши делча, пIелг биллал бен бесни ца гойтуш – кура-коча, еза-сийлахь, паччахьан йоI санна
Са хьаладала доллуш – чIогIачу синхааман билгало /кхоьруш, езаш /в, б, д/
Саца /IаддIе/ бохург хIун ду ца хууш – сонта, дIадуьйцург ца хезаш
Са чIогIа долуш – доьналла долуш, хIуъа а ловш, лалуш
Сехьахь а воцуш, дехьахь а воцуш – болехь а, зулехь а воцуш
Сийсара ша хIун йиъна ца хууш – хьекъална гена во-цуш, иэс ледара долуш
Сих ца кхоьтуьйтуш – сиха, суьхлахь /кхочушдан, пхьор дан/ парг1ат марзо ца оьцуьйтуш; суьхлахь
Со-ас аьлла, бIаьштиг тIера куй тIехьа татта бакъо йоцуш – лай, йийсар, сий-лерам боцуш
Со бен-м мила ву бохуш – кура, ша боккха болх хеташ
Соьмана тIе сом а дуьллуш – ахча, хьал-бахам IаIо, гулбан
Старе эса дойтур долуш – ша боххург дойтур долуш
Стеран-аьттан мах ца хеташ – механа резаволуш, и мах беза ца хеташ
Стигла вели, лаьтта буха ваха ца хууш – мича ваха ца хууш къайлавала
Стиглах бохь а хьекхалуш – лекха, инзаре лекха
Стиглара вели, лаьтта бухара вели ца хууш – цIеххьана, мичара вели а ца хууш, схьакхача, тIехIотта
Стиглара седа а /боккхур/ баккхалур болуш – хьуьна-ре, тIахъаьлла, доьналла долуш
Стуннанас шуьн тIе ийзавале, моллас уьн тIе ийзо мегаш – зуда ца ялош виса мегаш; кестта вала там бо-луш
Суна «вакъ-вакъ» а бохуш, нахана хIоаш а деш – на-хана – пайде, суна – зене
Суна хьакъ /воцуш/ волуш – сох терра, сан ирсе хьаьжжина
Сутаралла эккха воллуш – чIогIа сутара
Схьалаьцча, куьг дагош, дIахецча, дог дагош – бер, доьзалхо
Схьаэца буха хIума ца дуьтуш – нуй хьаьккхина, лах-хьийна дIадахьа
Тайпа-тукхум долуш – вала да волуш, гергара нах бо-луш
Там-мах боцуш – зуда ялийча лело дезарг а ца лелош
Тапчанний-туьранний агIо узур боцуш – майра
Тахана ле, кхана ле а ца хууш – валарна гергавахна
Тахана-тховса бохуш – хIинций-хIинций бохуш, кестта
Тетта везаш – шен хьуьнарца дIа ца вахалуш, даима гIо оьшуш; партал
Тотал луьйш – шина матта юккъехь, толкха луьйш
Тоьпе а лацалур /тоьпо а лоцур/ воцуш – маса вада, дIаэккха
Тоьхча, топ а летар йоцуш – чIогIа оьгIазвахна, чIогIа дера дарвелла; чIогIа, екъа, буто
Тоьхча, лерг хадор долуш – цIена ахча
Тхин чо а боькъур болуш – ира дитт долуш
Тур текхаш – цIеяххана; нах озалуш
ТIараш тоьх-тоьхначунна /тоьхначохь/ хелха вуьйлуш – осала лелаш; ассна доцуш
ТIаьхьа бис-бисина ког хьалха а боккхуш – муха веа-ра, веъна аьлча, дуьхьала олу
ТIаьхьло /йоцуш/ йолуш – хиндерг /доцуш/ долуш
ТIе мас /чо божарна/ йожарна а кхоьруш – ч1ог1а ле-рина лело
ТIе пIелг а бетташ – шена тайннарг къасто, цIе тоха, харжа
ТIе моза хаарна а кхоьруш – лерина, хьоме, дукхаве-заш, чу са диллина лело
ТIетовжа белш а йоцуш – накъост воцуш
ТIехь бен-м Iийр /йоцуш/ воцуш – коьртехь бен Iийр воцуш
ТIехь да а воцуш – Iу воцуш, дола деш стаг воцуш
ТIехь-кIелахь а доцуш – къен, тIетаса, бухатаса доцуш
ТIехь я цIахь бен-м Iийр йоцуш – тIехь бен ца Iалуш; марехь ца тарлуш
ТIехIотта барз боцуш – тIепаза, каш доцуш ван
ТIулг а оьккхуьйтур болуш – дог деттIарг ала хууш
ТIулган дог долуш – чIогIа дог долуш
ТIулга тIе тIулг а буьллуш – сих ца луш /гIала йотта/
ТIулга тIехь тIулг ца буьтуш – яржо, йохо, ата
Урс хьаькхча /тоьхча/, цIий а дер доцуш – чIогIа вас хилла, оьгIазвахна, дера дарвелла
Урх йоцуш – сацо да воцуш; аьрха, эндаже
Урх малйича мегар воцуш – тесна витча, де хилча ме-гар воцуш
Уьйр воцуш – тIетовр воцуш, хьасене воцуш
Уьйр-марзо дебо хууш – даг тIе боьду некъ бевзаш
Хабар деха дуьйцур доцуш – шеца бегаш бойтур бо-цуш, дукха луьйр воцуш
Хазалла валла воллуш – чIогIа хаза
Хазаниг духуш, мерзаниг дууш – зовкх хьега
Хайра доцуш – беркат ца хуьлуш
Хала лелаш – дог ца догIуш, ца лелча ца волуш, ша ше-на ницкъ беш
Халахетар дара аьлла, ца олуш Iийр воцуш – кIоршаме адам
Хало а, атто а цхьаьна йоькъуш – дика накъост; даима /уллохь/ юххехь
Хама-пусар доцуш – баркалла доцуш, лерам боцуш
Хаттар-алар доцуш – вист ца хуьлуш, цхьаннах дага ца волуш
ХатI доцуш – куьцехь /тамехь/ доцуш; ца товш
Хи доцуш – йовхо йоцуш, вистхиларца шийла
Хиндерг хууш – тIаьхьло евзаш; седажайна хьажа хууш, шайхалла доллуш
Хохо вагош, берамо Iовжош – къен пхьор деш, къен ваьллина
Хударан бос а болуш – къечу нехан бос, яахIуманна къелла йолчу нехан юьхьбос
Хуург къайлахьур доцуш – хIума чохь ца соцуш
Хьалахьаьжча, бохь а ца гуш – лекха /лекха-лекха/
Хьалхе езаш – хьаькмалла дезаш; ц1е езаш
Хьалхара шурин кад схьаэцча велха бен де доцуш – ледара, цIодара, осала
Хьанал-хьарам къасто хууш – хьесап нийса дан хууш
Хьаннах а /стеннах/ пхьор дийр долуш – хIуманах хьожа ца йогIуш; боьха, къиза адам
Хьан-сан доцуш – ийна, шадерг юкъахь долуш; ко-маьрша
Хьан-хьаннах /стен-стеннах/ атта ца вешаш – доккха дог долуш; жоьпалла долуш
Хьаса боцуш – ассна доцуш; доьналла доцуш; цхьа а билгало йоцуш
Хьацарна пIелг а хьоькхуш – хала /къахьоьгуш/ даккха
Хьаькмалла дезаш – хьалхе езаш, даржах самукъадо-луш
Хьаькхначу сизал тIех ца волуш – низамехь хила;
муьтIахь, къепе ларъеш
Хье схьаоьцур болуш – бозбуунчалла долуш; къамела-на говза, дийца хууш; мекара
Хьеха ца оьшуш – шена а дика хууш, ца хьехча а хууш
Хье юккъехь дашо седа берг а кхетар воцуш – чолхе, гIурте
ХIинций-хIинций бохуш – кестта, кху сохьта бохуш
ХIун дича, хIун /хир ду/ нийса хир ду ца хууш – чолхе хьал хIоьттина; шина-кхаа некъах цхьаъ къасто дезаш
ХIуманах хьожа ца йогIуш – хIуъа а дийр долуш /боьха, ямарт/
ХIуманна /атта/ вицлуш – иэс лартIехь доцуш, хIума сиха дагара долуш
ХIуманна пайде воцуш – хIела-хIуьла; ледара адам
ХIума хууш – Дала цхьа къайле елла; хьекъале
ХIума чохь ца соцуш – хуург къайлахь ца латталуш, хуург къайлахьур доцуш
ХIуъа а дийр долуш – боьхачу хIумнах хьожа йогIур йоцуш; каде, хьуьнаре
ХIуьца-пIуьцIалгаш а доцуш – пайдабоцу хIумнаш /ца лелош/ а доцуш
Ца ваьлла бен-м /дош эр/ хIума дийр доцуш – вистхи-ларна, дечунна тIера воцуш
Ца дича /аьлча/ ца долуш – дан дезаш
Ца хилча ца долуш – ца хила йиш йоцуш
Церга тIера балда ца ойуш – велавалар-векхавалар до-цуш
Цаьпцалган бен гIара йоцуш, экхан бен лар йоцуш – кхин гIара-тата доцуш; пана, эрна, аддам а доцуш
Цергаш хьекхош – бекхамах хьаьгна
Церг цергах ца кхеташ – хорша еъна, вегош /шелонна, кхеравелла/
Цуьнан меха хIума доцуш – сийлахь, хьоме, везаш
Цхьа а лар йоцуш – лартIехь доцуш, гIурт /абсурд, нон-сенс/; е-а лар йоцуш
Цхьа а юьхьиг йоцуш – йолу юьхьиг, бертиг а йоцуш
Цхьа дош гал /ца доккхуш/ доккхур доцуш – ма-дарра, ма-аллара
Цхьа са аьрта болуш – шаберш цIахь боцуш, коьртана дика воцуш, хьекъална эшна
Цхьа хьаьрк ца эшош – ма-дарра, цхьа хIума гал ца доккхуш, ма-хиллара
Цхьана а хIуманна гуьнахь воцуш – похIмаза; бехке воцуш; дуьне деса ца дита кхоьллина
Цхьана /адмана/ дена новкъа воцуш – эсала, тийна-таьIна; цхьанне а новкъа ца гIерташ
Цхьана дашна гал ца волуш – шерра, таса ца луш, хец-ца дийца, /вистхила, жоп дала/
Цхьана дех озалур воцуш – майра, хама ца беш
Цхьана кога тIехь уьссазза сетташ – коча, кура, ша хIумма а жима болх ца хеташ
Цхьана кошахь а тарлур воцуш – барт боцуш
Цхьана яй чохь кхехкийча а /вовшех уьйр воцуш/, тарлур воцуш – барт иэгIна, амал йолуш
Цхьаьннан кочахь бен Iийр воцуш – девне, чIичIъаьлла
Цхьаъ водахь, Ялсмани /ЖоьжагIати/ гIур волуш – дика /вуон/ адам
Цхьаъ вукхунах ца къаьсташ – чIогIа цхьатера
ЦIа ваха цIа доцуш – ков-керт, кхерч боцуш
ЦIа-цIе доцуш – тхов, кхерч а боцуш
ЦIе йоккхуш – цIеяххана
ЦIе йоцуш, кIур боцуш – доь доцуш ван, дан, буха хIума ца дуьсуш дуьненчуьра дIадала
ЦIе йоцуш варна кхоьруш – гIаравала лууш
ЦIий мер долуш – къиза
ЦIога а гуш – лечкъош дерг, хьулдинарг а гуш
ЦIоганах яьлла а – цIе езаш, дена аьлла а – дош де-заш – цIархазмана ара ваьлла
Чам боцуш – муьста дош олуш; куц-кеп доцуш; ирча; чаьмза
Чам хууш – хьал девзаш, хумнах доллург хууш
Ча тешча а, тешар воцуш – аттачу балхах тешар воцуш
Чов-чардо йоцуш – цIий ца Iанош, цхьанна вас ца еш, дика дIадирзи
Чот йина вер воцуш – дукхе-дукха
Чохь /чу хьаьжча/ сурт а гуш – сирла, хьаьъна, цIена
Чохь хьакхо деман цинц а боцуш – къоьлла
Чу-ара валалуш – дегI ирахь, лелалуш
Чу ваха чу доцуш – Iен-ваха меттиг /хIусам/ йоцуш
Чу-каре йолуш – уьйр йолуш
Чу са доуьйтур доцуш – са маьрша дуьтур доцуш; дуьненан бахамах, рицкъанах хоттаволуьйтур воцуш
Чуччара чучча дохуш – тIеттIа чучча дохуш, дош кар-чош
Ша /боххург/ аьлларг бен дийр доцуш – шен амалехь
Ша /боххург/ аьлларг бен дош ца хеташ – шех тоам бина
Ша бен-м хIун ду бохуш – кура, ша доккха хIума хеташ
Ша боккха болх хеташ – шех бIобулуш
Ша везийта хууш – нахана тов-товриг лелош а, ала ху-уш а
Ша воцург ву моттийта гIерташ – юьхьдега, шалхо-наш лелош
Ша вийча а, /шеквер/ вухавер воцуш – къарлур воцуш; майра
Ша Дала ца нисдахь, нислур доцуш – доьхна даьлла
Ша дан дезарг а, дита дезарг а хууш – лела хууш
Ша дийца дезарг /цадезарг а/ хууш – хьаьнга хIун дий-ца деза хууш
Ша динарг дохо мила вара бохуш – шех бIобулуш
Ша жима болх ца хеташ – ша-шех тоам бина
Ша лелочунна тIаьхьа кхууьйтур воцуш – ша хIун ле-ладо ца хоуьйтуш, цунах къайле йина
Ша мел къонах ву а хууш – шен де а хууш
Ша мича йоьду а хууш – йоьду меттиг а евзаш; бухара хьал а девзаш; ша хIун леладо а хууш
Ша сийсара хIун йиъна а ца хууш – хьекъална гена воцуш
Ша хьанна вина а, хьан вина а хууш – шен бух а бев-заш; шен цIа а, да-нана а девзаш
Ша хьенан ву, мила ву хууш – ша-шена дика вевзаш; шен бух дика бевзаш
Ша хIун дийца деза ца хууш – хIун аьлча нийса хир ду ца хууш; вистхила ца хууш
Ша хIун леладо а /ца/ хууш – ша лелочух /ца/ кхеташ
Ша хIун лело деза а /ца/ хууш – лело дезарг а /ца/ хууш
Шай-кай кхоор йоцуш – комаьрша; тIалам боцуш
Шайхалла /доллуш/ долуш – хIума хууш; цо аьлларг хуьлуш
ШайтIа а къардийр долуш – къардайна
ШайтIаналла доцуш – хIилла доцуш, дог цIена
ШайтIанах а летар волуш – леташ самукъадолуш
Шайхаллех хIумнаш дохкуш – къайле евзаш, хIума ху-уш
Шалхенаш йолуш – дош цхьаъ доцуш, дуьйцурггий, дийриггий ши босса долуш
Шахьар-махьар доцуш – там-мах боцуш, нохчий Iедалехь: зудий-майрий хиларан тоьшалла дина доцуш
Ша цааьлларг дош ца хеташ – кхечара аьллачух ца вешаш
Ша цадийриг /динарг/ атта хеташ – наха дийриг атта хеташ, атта ду моьттуш
Ша цадинарг дайна хеташ – къахьега лууш
Ша цадинарг хир доцийла хууш – хьесап нийса деш, дахар девзаш; нехачуьнга сатийсар эрна дуй хууш
Ша цайиънарг яйна хеташ – юучунна тIера, гайшик
Ша-шех вогуш – шех чекх са гуш, шех шек; къа латий-на
Шега дуьйцург хIун ду /ца/ хууш – шега хIун боху /ца/ хууш, шегара хьанна хIун оьшу /ца/ хууш
Шегара гIиллакх доккхур доцуш – чIогIа гIиллакхе
Шегара куц-кеп доккхур доцуш – хаза, товш
Шегахьа озабезам бийр боцуш – хьанала
Шегахьа узуш – шегахьа озабезам беш
Шел дика адам хир доцуш – иманехь
Шел дикниг хир воцуш – вуно дика, дикачарел дика
Шел хаза /ирча/ адам доцуш – чIогIа /ирча/ хаза
Шен амал йолуш – кхечарах тера йоцу амал йолуш
Шен бехкенна лийр воцуш – чIогIа ларлуш, ша дукха везаш
Шен дагна /дегIана/ там лоьхуш – шена синкъерам лоьхуш, шен бен-м ойла ца еш
Шен да-нана а духкур долуш – сутара, пис; боьха адам
Шен де а хууш – ша вевзаш, шен хьуьнар, гIора а дев-заш
Шен дегIана хало йийр йоцуш – дегI кхоош, лардеш, малонча; ша дукха везаш
Шен дегIана дола ца далуш – чIогIа вехна; цамгаро я лазаро хьаьшна
Шен дерг кхоор доцуш – комаьрша
Шен доцург нехан а дац моьттуш – дахар, дуьне шеца нисдина, тардина
Шен доцчу кхийдар воцуш – лела хууш, нахана новкъа гIертар воцуш; гIуллакх доцчу кхийдар воцуш
Шен киса кхоор доцуш – комаьрша; шен дерг кхоор доцуш
Шен коьртан /дегIан/ доладан хууш – лела, дийца ху-уш; ларлуш
Шен кхарда дог доцуш – ма-дарра хууш, гина, хезна, и теш а волуш
Шен меттиг ларъян хууш – шен доцчу ца гIерташ, шен меттиган дола дийр долуш, дола долуш
Шен меха хIума ца хеташ – ша боккха болх хеташ, ша-шеха тоам бина
Шен са а дIалур долуш – цхьана гIуллакхна, адамна са кхоор доцуш
Шен са а ца кхоош – са даггийна, гIора мадду, доггах
Шен са дуьтуш, дуьтур доцуш – хьоме, сил дукха де-заш
Шен са /дог/ мичхьа доллу а ца хууш – майра; могуш
Шен хIун мегар ду а /ца/ хууш – шен чекхдаьндерг а /ца/ хууш
Шен цIоки юккъехь /чохь/ шел диканиг воцуш – ца-вашарца олу: дIогара дика а вац бохучу маьIнехь
Шена а, нахана а пайде воцуш –латта эрна хьоьшуш; Дала дуьне деса ца дита кхоьллина адам
Шена амал бийр болуш – ша-шена гIайгIа бийр болуш
Шена дина дика дицлур доцуш – оьзда, догдика
Шена динарг /аьлларг/ дуьтур доцуш – бекхаме
Шена дита а, нахана дала а долуш – хьал долуш
Шена долчунна вицлур воцуш – дукха шегахьа, эго-ист, пис
Шена хуург дуьйцур доцуш – шена хуург шегахь кхо-бур долуш, къайле ларъян хууш, ларъеш
Шена хуург къайладохуьйтур доцуш – хуург чохь са-цор доцуш, къайле ларъян ца хууш
Шеначулла /хьекъал, доьналла/ яхь йолуш – шена тоъал, мелла а, юкъанаккъара яхь йолуш
Шех /дозалла дан/ куралла ян мегар долуш – шех бIобулуш, юьхькIоме, дикачу агIор гIараваьлла
Шех чекх са гойтур доцуш – ассна долуш
Шеца гамо йоцуш – шена дика
Шечунна тIера вер воцуш – ша бохург бен-м дийр до-цуш
Ши дош вовшах таса а ца хууш – Iилма доцуш, дешна воцуш
Ши куьг ваьшта ца дуьллуш – чIогIа къахьега
Ши куьг хьалха а туьйсуш – къамел дан, хелхавала
Ши «чIеш» а ца хууш – хууш хIумма а доцуш
Шиша /ши шиша/ къаьркъа меллий /мелчий/ бен ул-ле а вахалур воцуш – ирча, жирга, дегаза, яьлла
ШолгIа ала ца дезаш – цкъа аьлча а тоьуш; муьтIахь
Эвхьаза ваьккхича мегар воцуш – геннахь латто ве-заш, тIекIован мегар воцуш
Экхан бен-м лар йоцуш / цаьпцалган бен гIара йоцуш/ – акха, эрна, адам дехаш-Iаш доцуш
Элп-алале /хьаьмц алале/ йоьIан /жерочун/ хье схьаоьцур болуш – маттана шера, говза
Эхьах /цинц/ тIадам боцуш – де-а эхь доцуш, эхь бо-хург хIун ду ца хууш
Юкъахь керт бен йоцуш – лулахь
Юхахьаьжний бен-м дош ца олуш – ойла йиний бен дош ца олуш
Юхахьожур воцуш – тIаьхьалонан ойла йийр йоцуш; озалур воцуш
Юххе вала стаг воцуш – улле вала, тIаьхьахIотта стаг воцуш
Юьхьиг а, буьхьиг а йоцуш – юьхь а, чаккхе а йоцуш
Юьхь йоцуш – гIиллакхехь, нийса доцуш; кIоршаме
Юьхьара кхийдаш – дог ца догIуш, ийза а луш
Юьхьара а лаьцна, дуьне дууш – дика хьоьгуш, аьтто хилла
Юьхьмарш дукха ира йолуш – эхь доцуш
Юхьчкъор стомма долуш – эхь доцуш; эхь ца хеташ
Яар, набъяр бен, кхин болх боцуш – малонча /жуккар/
Ялсманин бос а богуш – тамехь, иманехь долчу адаман бос
IаддаIе бохург хIун ду ца хууш – бохучуьнга ла ца дугIуш, харцхьа
Iай асар а ца дойтуш, буса малхе ца йоккхуш – дика кхобур ю /бегаш/
Iаьнарца Iаь йогIуш – цхьатерра дог-ойла йолуш, во-вшашна муьтIахь, ийна, мерза, бертахь
Iаьржачух кIайн дийр долуш – харц адам, беркат до-цуш
Iуьрг даьлла кепек лур йоцуш – пис, пайденна воцуш
Iуьргара лаьхьа а боккхур болуш – хьуьнаре
Райя вне форума   Ответить с цитированием
Ответ

Метки
словосочетания, фразеология чеч.языка, цитаты

Опции темы
Опции просмотра

Ваши права в разделе
Вы не можете создавать новые темы
Вы не можете отвечать в темах
Вы не можете прикреплять вложения
Вы не можете редактировать свои сообщения

BB коды Вкл.
Смайлы Вкл.
[IMG] код Вкл.
HTML код Выкл.

Быстрый переход


Текущее время: 20:06. Часовой пояс GMT +4.

Powered by vBulletin® Version 3.8.11
Copyright ©2000 - 2024, vBulletin Solutions Inc. Перевод: zCarot
 

 

Copyright © 2017