Старый 18.11.2016, 20:13 #1
Marty Marty вне форума
бакъйолу аккази)
Аватар для Marty
 
 
Регистрация: 25.01.2010
Адрес: ..
Сообщений: 3,510
Вес репутации: 2462
Marty невозможное возможноMarty невозможное возможноMarty невозможное возможноMarty невозможное возможноMarty невозможное возможноMarty невозможное возможноMarty невозможное возможноMarty невозможное возможноMarty невозможное возможноMarty невозможное возможноMarty невозможное возможно
По умолчанию Нохчийн Эпос - Илли

ТЕРКАЦА ХЬАЛА-ОХЬА ВЕХАШ ХИЛЛАЧУ ЭЛА МУСОСТАН, АДИН СУРХОН* ИЛЛИ

I

Къонаха мел вериг кхайкхина валийна,
Къонаха мел воцург кхайкхаза веана,
Цхьа юрт йиллира, тов, цу эла Мусоста.
Юрт йиллина ва ваьлча и эла ва Мусост,
Кхойкхуш т1ебалийра, тов, цу юьртан тхьамданаш,
Гулбелла т1ебахара цу юьртан тхьамданаш.
- Ассалам 1алайкум, х1ай эла ва Мусост!
Хьо кхойкху аьлла ма-даьхки
Тхо юьртан тхьамданаш.
Хьо лаа кхойкхурий, хьо тара кхойкхурий?
- Ас лаа ма кхойкху, ас тара ма кхойкху,
Ас йоьху ва шуьга т1ехь йоцу ва ясакх.
- Дакъаза ма вала, х1ай эла ва Мусост,
Да эла хилла хьан, нана сту хилла хьан,
Хьо эла веца хьо, тхо 1аьржа нах деца,
Къа деца ва хьуна зударийн, ва берийн,
Эхь деца ва хьуна хьо санна
Ва болчу элашна ва юккъехь,
Ма ехахьа ахь тхоьга т1ехь йоцу ва ясакх.
- Ас хир ду аьллариг ва хилла ма даьлла,
Ас хир дац аьллариг ца хилла ма даьлла,
Аш сиха схьалолаш т1ехь йоцу ва ясакх! -
И аьлла ва ваьлча и эла ва Мусост,
Г1ийла юха ма бирзира и юьртан тхьамданаш.

II

Хьаьвзина ма бахара и юьртан тхьамданаш
Рузбанна диначу рузбанан маьждиге.
Дагабийла ма х1иттира и юьртан тхьамданаш:
"Мусоста ма йийхира т1ехь йоцу ва ясакх,
Мила хир ву теша Мусостан олалла
Дожийна ва дерзо яхь йолуш ва к1анат?"
Шайна дага ма веара и Адин ва Сурхо:
"Дин дика ва беца цу Адин ва Сурхон,
Герз дика ва деца цу Адин ва Сурхон,
Дог майра ва деца цу Адин ва Сурхон,
И Сурхо воьхур вай Сурхо винчу цу нене", -
Олуш, бахана кхечира уьш цу Сурхон ва уьйт1а,
Коьртара ва куйнаш шаьш кара ва эцна,
Гор-бертал ма ийгира и юьртан тхьамданаш,
Ша араелир, тов, Сурхо вина ва нана,
- Шу марша дог1ийла, х1ай юьртан тхьамданаш!
Шу лаа леларий, шу тара леларий?
- Тхо лаа ма лела, тхо тара ма лела,
Хьоьга веха ма даьхкина хьан жима и Сурхо,
Вехча ло ахь тхуна хьайн жима и Сурхо, -
Олуш, лен бевли, тов, и юьртан тхьамданаш
- Доллачу дуьнен т1ехь сирла б1аьрг ва тоьхна,
Сема ла ва доьг1ча, Сурхол сов амал дац,
Х1ай юьртан тхьамданаш, Сурхо винчу со бабин,
Вехча ца вала вина вац сан жима ва Сурхо,
Вехча вала вина ву сан жима и Сурхо, -
Олуш, чуяхар, тов, Сурхо вина и нана,
Набарна ва вижна шен жима и Сурхо,
Яйн муьшка ва йина, ша самаваьккхина,
Т1аккха лен ма елира к1ант вина и нана:
- Со яла хьан дела1, сан жима ва Сурхо,
Хьо вижий ма 1илла, сан жима ва Сурхо,
Вижина 1уьллу 1уьйре яц ва хьуна еанарг,
- Х1ун хилла, х1ун дина, со вижна ца 1илла?
Дийцахьа ахь суна, со вина сан нана,
- Хьо вийхира ва соьга цу юьртан тхьамданаша,
Ас вехча велира хьо цу юьртан тхьамданашна,
Дег1аха мерза са цара хьайга ва дехахь,
Ахь дакьхий д1алолахь дег1аха мерза са, -
Олуш лен ва яьлча ша вина шен нана,
Ша ара ма велира и Адин ва Сурхо,
- Шу марша дог1ийла, х1ай юьртан тхьамданаш!
Шу даккхий дара-кха, со жима вара-кха,
Эхь-бехк хета ва суна, шу хьалаг1овттийша,
Дег1аха мерза са аш соьга ва дехахь,
Ас шуна д1адели дег1аха мерза са,
Дог реза ва дина, х1ай юьртан тхьамданаш, -
Олуш, хьалаг1овттийна и юьртан тхьамданаш,
- Балхабел аш соьга коьртера баланаш,
Мажаран тоьпаца ас каде ойур бу,
Елхаел аш соьга кийрара г1айг1анаш,
Дуткъачу туьраца ас каде ойур ю, -
Олуш, лен ма велира и Адин ва Сурхо,
- Бала беца, ва Сурхо, и эла ва Мусост,
Г1айг1а еца, ва Сурхо, Мусостан и ясакх;
Мусостан олалла дожийна дерзадар
Хьоь деха ма даьхкина,
Кхоьллинчу цхьанделхьа, ва Адин ва Сурхо,
Дожадай дерзадехьа Мусостан олалла!
- Ма довла дакъаза, х1ай юьртан тхьамданаш,
Вежарий дукха бу цу эла Мусостан,
Ша ваьхьар вуй техьа Мусостан олалла дожийна дерзада?
- Мусостан ва санна вежарий тхо ду хьуна,
Мусостал лика к1ант хьо хета ва тхуна,
Дехар ду хьоьга, дожадай дерзадехьа Мусостан олалла!
Олуш, лен ма бевлира и юьртан тхьамданаш,

III

Цу к1айчу г1овталца, 1аьржачу вертанца,
Чо чехка чола куй б1аьштиг т1е те1абеш,
Ва г1ожан меттана терсмаймал тур луьйзуш,
Ша хьалха ва ваьлла, уьш т1ехьах1иттийна,
Хьаьвзина ма х1оьттира и Адин ва Сурхо
Мусостан ва уьйт1а,
Кхойкхуш ара ма ваьккхира и эла ва Мусост,
- Ассалам 1алайкум, ва эла ва Мусост!
- 1алайкум ва салам, ва Адин ва Сурхо!
Хьо лаа лелий-те, хьо тара лелий-те,
Х1орш т1ехьах1иттийна, хьо хьалха ва ваьлла?
- Со лаа ма лела, со тара ма лела,
Ахь йоьху бохий-ца кхаьрга т1ехь йоцу ва ясакх,
Дакъаза ма вала, х1ай эла ва Мусост,
Да эла хиллий-ца хьан, баба сту халлий-ца хьан,
Хьуо эла веца хьо, ва эла ва Мусост,
Х1орш 1аьржа нах беца, хьо эла веца хьо,
Къа деца ва хьуна зударийн, ва берийн,
Ахь кхаьрга ма еха т1ехь йоцу ва ясакх,
Ма еха ва аьлла дехаре веъна со,
- Хьо елла яла хьо, х1ай Адин ва к1иллу!
И ала еара хьо, х1орш т1ехьах1иттийна,
Хьо сиха ерзалахь, ва Адин ва к1иллу!
Ас хир ду аьллариг ва хилла ма даьлла,
Ас хир дац аьллариг ца хилла ма даьлла,
Аш сиха гулъелаш т1ехь йоцу ва ясакх,
Аш сиха схьалолаш т1ехь йоцу ва ясакх! -
Олуш лен ва ваьлча и эла ва Мусост,
Т1аккха лен велира и Адин ва Сурхо:
- Хьо елла йолийла, х1ай эла ва Мусост!
Дада лай хиллий-ца хьан, баба вир хиллий-ца хьан,
Хьуо а лай веца хьо, х1ай эла ва Мусост?
Ахь хир ду аьллариг ца хилла ма даьлла,
Ахь хир дац аьллариг ва хилла ма даьлла,
Ахь к1иллу ву боху со Адин ва Сурхо
Хьан варх1е а ва дена цу Москох
Паччахьа совг1атна ва елла,
Цу бацах таелла, зезаго хазйина,
Хьан дола йирзина и охьара ва раьг1наш,
Хьалха ор ва доккхуш, т1ехь муш ва бустуш,
Караекъа г1ур ву со кханлерчу ва дийнахь,
Хьо цига ва воьллахь, ва эла ва Мусост,
Цигахь хуур ду вайна, к1иллу верг мила ву, -
- Кхетачу малхаца, хуьлучу ва сица
Эвла йисте гуллолаш, ва юьртан тхьамданаш,
Екъна караоьцур вай Мусостан и раьг1наш,
Мусостана дийр ду вай жерочун ва дакъа,
Делах бехк ва хетта, ва юьртан тхьамданаш, -
Олуш ц1ехьа вахара и Адин ва Сурхо,
Хьешашна диначу цу дуьхьал ото чохь,
Дег1ана ховха мотт ша куьйга биллина,
Набарна ма таь1ира и Адин ва Сурхо.

IV

Деана ма хилира и делан хаза са,
Нур дашо можа малх кхетале ва хьалха,
Малхал хьалха схьакхета и маьлхан з1аьнараш
Хазлучу заман чохь,
Дуьгу нускал ва санна, расха дин кечбина,
Хаза йо1 ва санна, ша каде кечвелла,
Дин хьаьвзаш ва хилла, ша каде т1ехиъна,
Ша ваха кечвелира и Адин ва Сурхо,
Ц1ийзаш, юххе девлира и дуткъа ва эраш,
Декаш т1ехьаьвзира, тов, чо шера куьйранаш,
Борз санна йора дин ша хала сецабеш,
Барзал майра дилхан дог ша кийрахь ва сецош,
Чал дера ва герзаш шен юкъах ва къуьйлуш,
Чо шера куьйранаш т1оьхула ва хьийзаш,
И дуткъа ва эраш ва улло ва ц1ийзаш,
Вахана ма кхечира и Адин ва Сурхо
Цу юьрта ва йисте, йиллинчу ва метте,
Ша хьалха ва ваьлла, уьш т1ехьах1иттийна,
Ша воьдуш кхечира и Мусостан раьг1нашка,
Хьалха ор ва доккхуш, т1аьхьа муш ва бустуш,
Ша екъа йолийра цо Мусостан и раьг1наш,
И делан делкъахан хилале ва хьалха,
Екъна кара ма елира цу Адин ва Сурхос
Мусостан и раьг1наш цу юьртан тхьамданашна,
- Шу ц1ехьа г1о шайна, ва юьртан тхьамданаш,
Мерза са гатделла, самукъа ва даккха,
Раг1 талла воллу со, х1ай юьртан тхьамданаш, -
Олуш, ц1ехьа хьовсийна и юьртан тхьамданаш,
Раг1 талла ма вуьйлира и Адин ва Сурхо,
Лаьттахула еддариг эраша ва лоцуш,
Стиглахула ва еддарг тоьпаца ва лоцуш,
Тоьпера ва яьлларг куьйранаша ва лоцуш,
Раг1 талла к1ордолцца раг1 толлуш ва лелла,
Раг1 талла к1ордийча, и Адин ва Сурхо,
Лекхачу динара ша лаха воьссина,
Схьаэцна юткъа нуьйр г1евланга товжийна,
Даржийна ва верта шена т1е ва тесна,
Чал дера ва герзаш шен мара ва къуьйлуш,
Набарна ма вижира Мусостан цу рег1ахь.

V

Мерзачу набарах воьллачул ва т1аьхьа,
Дахал воцуш ва дуьйна дилхан дог ва даьхна,
Тийсал воцуш ва дуьйна мерза са тийсина,
Х1окху Сурхос къастийна и бабин хаза йо1
Мусостан ва вашас Мусостана йиги бохуш,
Г1енах дуьхьалтеси, тов, цу Адин Сурхона,
Цу г1енан халалла мела хьацар ва хилла,
Набарах велира и Адин Сурхо.
- Да велла йиса шу, Мусостан ва раьг1наш,
Набарна товш яц-кха Мусостан шу раьг1наш, -
Олуш, ха хаьрцина, ша юха ма вижира и Адин ва Сурхо.
Шолг1а а вуьйлира и Адин Сурхо мерзачу набарах,
Дахал воцуш ва дуьйна дилхан дог ва даьхна,
Тийсал воцуш ва дуьйна мерза са тийсина,
Цу Сурхос къастийна и бабин хаза йо1
Мусостан ва вашас Мусостана ва йигна,
Мусостан ва нана ловзарга ва хьийзаш,
Ша вина ва нана ва йоьлхуш ва хьийзаш,
Г1ан-набарш яйра,тов, цу Адин Сурхона,
Син метта топ кхетта ц1ен экха ва санна,
Т1ехьа ши куьг ва тоьхна, ша хьалаиккхина,
Динан букъ ва лоцуш юткъа нуьйр тиллина,
Дин хьаьвзаш ва хилла, ша таь1аш т1ехиъна,
- 1аламат яраббий, х1ай веза тхан дела,
Г1енаха дайнариг бакъ хуьлуш дуй техьа? -
Олуш, юткъачу шедаца расха дин чехабеш,
Ша ц1ехьа вирзира и Адин ва Сурхо.
Шен динан дикалла, шен деган майралла,
Вахана х1оьттир, тов, и Адин ва Сурхо
Вехачу ва керта, йоьлхуш араелира Сурхо вина ва нана,
- Дакъаза ма яла, со вина ва баба,
Яра х1ун ду техьа дакъа доцуш ва белхар?
Ахьа суна дийцахьа ва вайна хиллариг.
- Со яла хьан дела1, сан жима ва Сурхо,
Хила х1ума ца дисна кху маьлхан дуьнен чохь:
Сан дагна ва езна и бабин хаза йо1
Мусостан ва вашас Мусостна ма йигна,
Мусостан ва нана ловзарга ма хьийза,
Хьо вина ва нана ва йоьлхуш ма хьийза.
Х1ара маьлхан дуьне даа ма вехийла хьо,
Со елхийнчун нана елхоза 1ен велахь,
Сан жима ва Сурхо! -
Олуш, лен ва яьлча ша вина ва баба,
И вухавирзира вехачу уьйт1ара,
Хьаьвзина х1оьттира Мусостан ва уьйт1а,
Лекхачу динара ша лаха воьссина,
Уьйт1арчу гоьзанах, дин лекха д1атесна,
Болатан туьра т1е деза ка те1адеш,
Хьаьвзина вахара и Мусостан х1усаме.
Барч буьзна бара, тов, и элийн ва стунаш,
Дух дуьзна бара, тов, и кегий ва элий,
Кад буттуш вара, тов, Мусостан ва ваша,
Дууш-молуш бара, тов, и кегий ва элий,
Морхашкахь ва лечкъа дашо малх ва санна,
Мусостан ва баьрчехь базаран кирхьанах
Ша лечкъаш яра, тов, и бабин хаза йо1,
- Ассалам 1алайкум, х1ай кегий ва элий -
Олуш, чувелира, тов, и Адин ва Сурхо,
- 1алайкум ва салам, ва Адин ва Сурхо! -
Олуш, хьалаг1евттира и кегий ва элий
- Хьо охьахаахьа ког лекхчу ва г1анта,
Даа ду ва хьуна бордаха ва дилха,
Мийла ду ва хьуна и сирла ва къаьркъа,
Сакъера бу хьуна и элийн ва стунаш, -
Олуш, лен ва бевлча и кегий ва элий,
Т1аккха лен ма велира и Адин ва Сурхо:
- Шун дилха ва даа чо екха вац со-ма,
Шун кьаьркъа ва мийла ва хьогах вац со-ма,
Стунашца сакъера к1иллу стаг вац со-ма, -
Олуш, лен ва ваьлча и Адин ва Сурхо,
Дезачу маларан кад ша бузуш боьттина,
Дехар деш, т1евеара цхьа воккха ва эла:
- Д1алаций мала ахь, ва Адин ва Сурхо,
Дезачу маларан кад, дехаре бу хьуна.
- Ахь доьху ва дехар суна-ма ца хаьа,
Цхьа дехар ду сан-ма дала таро ва йоцуш,
Дийцал ахь ва суна айхьа доьху ва дехар.
- Ас хьоьга ма-доьху, ва Адин ва Сурхо,
Мусост дукха ва везаш, Мусосте еана и бабин жима йо1,
Алар-дийцар ва доцуш йитина ва верзар.
- И дара ва хьуна ас хьоьга ва баьхнарг,
Ахь доьху ва дехар дала таро йолуш дац,
Ас хаттар дийр ду-кха цу бабин ва йо1е,
Мусост дукха ва везаш еана цо бахахь,
Пусар доцуш шуна ю и бабин хаза йо1,
Мусост дукха ца везаш, ялийна ша цо бахахь,
Валлах1, дера, воьрзур со сайн к1айчу нускалца, -
Бохуш лен ваьлча и Адин ва Сурхо,
Т1аккха хьалаиккхира, тов, Мусостан ва ваша.
- Х1ай, елла яла хьо, ва Адин ва к1иллу!
Эрмалойн ва баьрчехь турмала ва санна,
Товш хета ва суна и бабин хаза йо1
Мусостан ва баьрчехь, базаран кирхьанахь.
- Суна цул товш хета, Мусостан ва ваша,
Хьан дуткъачу дег1ана юьхьиг т1еерзийча осмалойн тапчанан, -
Олуш, каде яьккхина, кховдийна туьйхира, тов
Цу Адин ва Сурхос Мусостан вешина
Дег1ана аттачу, садала сихачу.
И тоьхна вожийна, лен вели бахара
И Адин ва Сурхо цу бабин ва йо1е:
- Дакъаза ма яла хьо, бабин хаза йо1,
Мусост дукхавезаш, хьо цуьнга еанехь,
Ца йига веъна со, бакъдерг ахь дийцалахь,
Мусост дукха ца везаш, хьо нуьцкъала ялийнехь,
Хьо йига веъна со, ва бабин жима йо1, -
Олуш, лен ва ваьлча и Адин ва Сурхо,
- Вешан ц1ахь дуьйцур вай,
Кху нахехь ма дийца, ва Адин ва Сурхо, -
Олуш, букъ т1е ши куьг ва тоьхна,
Сурхо хьалхаваьккхина, ша т1аьхьах1оьттина,
Т1аьхьа ара ма елира и бабин хаза йо1,
Шаьш хьаьрчаш делира, тов, расхачу ва дина,
Сакъера хевшина и элийн ва стунаш,
Даа-мала гулбелла и кегий ва элий тезета гулбина,
Ша ц1ехьа вирзира и Адин ва Сурхо цу бабин йо1аца.

VI

Шийла орца ма даьхьира цу эла Мусосте:
"Веза ваша ва вийна, олалла дожийна,
Нускал эцна ма воьду и Адин ва Сурхо", -
Олуш орца ва кхаьчча цу эла Мусосте,
Цу яйдакх ва говрахь, ерзанчу тоьпаца,
Цхьалхачу туьраца
Ша орцах ма кхиира и эла ва Мусост цу Адин ва Сурхох.
И эла ва Мусост шена орцах ва кхиъча,
Лекхачу динара ша лаха ма воьссира и Адин ва Сурхо,
Ша т1аккха ма воьссира и эла ва Мусост лекхачу динара,
Т1аккха лен велира, тов, и эла ва Мусост:
- Топ кхосса ва суна, ва Адин ва Сурхо!
- Со-м дера ваьхьар вац хьуна топ ва кхосса,
Со к1иллу веца со Адин ва Сурхо,
Ахь кхоссал ва суна, ва элан ва Мусост,
Веза ваша ва вийна, олалла дожийна,
Нускал эцна воьдуриг со Сурхо веца, -
Олуш, кхайкха ва ваьлча и Адин ва Сурхо,
Ша мажар ма кхоьссира цу эла Мусоста.
Цу х1урдан ва мохо куьйса эрз ва санна,
Ластийна ма витира и Адин ва Сурхо Мусостан мажаро,
Д1аман баттахь ва йоллу бакъ г1ирмин ва мажар
Ша каде яьккхина, кховдийна туьйхира, тов,
Цу Адин ва Сурхос цу эла Мусостна
Дег1ана аттачу, садала сихачу,
Ша тоьхна вожийра цу Адин ва Сурхос и элан ва Мусост.
Дукъ лакха ва ваьлча, динаца ва ловзуш,
Дукъа лаха ва ваьлча, нускалца ва ловзуш,
Веана х1оьттира, тов, и Адин ва Сурхо вехачу ва уьйт1а.
Т1аккха араелира, тов, Сурхо вина ва нана,
- Хьайн елхийнчун ва нана елхийна хьо ваг1ахь,
Хьо марша вог1ийла, сан жима ва Сурхо!
Хьайн елхийнчун ва нана елхоза хьо ваг1ахь,
Хьо марша ма вог1ийла, сан жима ва Сурхо! -
Олуш лен елира, тов, Сурхо вина ва нана.
Т1аккха лен ма велира и Адин ва Сурхо:
- Берахь дуьйна ас лаьцна дуьненан ва г1иллакх
Дохоза ца 1ийн хьо таханлерчу ва дийнахь:
Х1ара бабин хаза йо1 несалха ялий ас, -
Олуш, лекхачу динара ша лаха йоссийра и бабин хаза йо1,
Дой хьийзол ва йолу и йоккха ва уьйт1е
Т1ам хьовззол ца хуьлуш,
Ша халха ма хьаьвзира Сурхо вина ва нана:
- Хьо санна воцу к1ант ва нанас ма волда,
Сан жима ва Сурхо,
И вича ма ваха х1ара латта ва хьеша! -
Мерзачу безамца, хазачу ойланца
И нийса ши накъост сов хаза даха ма хии.
***
Ма лалда вай к1ентий вовшех тешам байна,
Ма лалда вай к1ентий вовшех безам байна,
Нанас дена ма волда яхь йоцу ва к1анат,
И вича, ма кхиа яра дуьне ва даа,
Нанас дена ма волда тешам боцу ва к1анат,
И вича, ма кхиа цу дийнахь делкъалца.
__________________________
* Адин Сурхо Ч1ебарлара схьаваьлла ву. Х1инца а нахана довза а девзаш, т1ехь чурт а долуш, каш ду цуьнан Макажахь, профессора Чокаев Катис дийцарехь.
Илли т1ехь вуьйцу эла Мусост г1ебарто хилла. Иза Жимачу Г1ебартахь (х1инцалера Малхбекан район) вехаш хилла. Хетарехь, илли т1ехь дуьйцург Сурхос декъна латта ду.
Marty вне форума   Ответить с цитированием
Старый 20.11.2016, 16:28 #2
Marty Marty вне форума
бакъйолу аккази)
Аватар для Marty
 
 
Регистрация: 25.01.2010
Адрес: ..
Сообщений: 3,510
Вес репутации: 2462
Marty невозможное возможноMarty невозможное возможноMarty невозможное возможноMarty невозможное возможноMarty невозможное возможноMarty невозможное возможноMarty невозможное возможноMarty невозможное возможноMarty невозможное возможноMarty невозможное возможноMarty невозможное возможно
По умолчанию

гу т1е валий, эрмалой турмала хьожуш, шаьш т1ом беш хьажа вуола аьлла дехар дина цара Жаьлмарзе)

Marty вне форума   Ответить с цитированием
Старый 16.03.2017, 01:01 #3
Marty Marty вне форума
бакъйолу аккази)
Аватар для Marty
 
 
Регистрация: 25.01.2010
Адрес: ..
Сообщений: 3,510
Вес репутации: 2462
Marty невозможное возможноMarty невозможное возможноMarty невозможное возможноMarty невозможное возможноMarty невозможное возможноMarty невозможное возможноMarty невозможное возможноMarty невозможное возможноMarty невозможное возможноMarty невозможное возможноMarty невозможное возможно
По умолчанию

ВАША ВОЦЧУ САЙЛАХИН ИЛЛИ

Ва сарахь суьйренца, булучу боданца,
Шинна шортачу, кхаанна готтачу
Хьешана диначу цу чоьхьа оти чу
Ханна атта мотт биллина,
Атта г1айба товжа биллина,
И дарин юрг1а шен дег1ах хьерчош,
Набарча йижира, тов, ваша воцу Сайлаха.
Хан йоцчу хенахь, буьйсанан кийрахь,
Мерза наб к1ордийна, набарха елира
Ваша воцу Сайлаха.
Ва пхьуьйрехь гулйина ц1е ша 1уьйкъехь яржийна,
Цу мелчу овкъар т1е дайн чемхалг ва хьоькхуш,
Ойла ян хиира, тов, ваша воцу Сайлаха.
Т1аккха цуьнга лен елира йо1 йина нана:
- Ша яла хьан дела1, шен жима Сайлаха!
Хан йоцчу кху хенахь набарха яьлла,
Пхуьйрехь гулйина ц1е 1уьйккъехь яржийна,
Х1окху шелчу кхерчан мелчу овкъар т1е
Дайн чемхалг ва хьоькхуш,
Мел доггах йо ахьа дагара ойланаш!
Х1ун бала боьсси-техьа шортачу хьан кийра?
Х1ун г1айг1а йоьсси-техьа горгачу ва коьрте?
Баланаш, г1айг1анаш ахьа шега ялхийча,
Мохо марха санна, аса ейур яра хьуна Бохуш,
лен ма елира йо1 йина и нана.
Ша т1аккха лен елира ваша воцу Сайлаха:
- Дакъаза ма яла хьо, ша йина шен нана,
Ша дуьйцур ду хьоьга, ладуг1уш хилалахь,
Бала беци шена, нанас дена вина
Цхьа ваша цахилар,
Г1айг1а еци шена, ден вешина вина
Цхьа шича цахилар,
Во1 воцуш ю бохуш, хьо тергал ца йо
Юьртарчу к1енташа,
Ваша воцуш ю бохуш, ша сийсаза хета
Юьртарчу к1енташна.
Исс эзар ц1е йолчу йоккхачу шахьар чохь
Ша яха там болуш к1ант хеташ яц ша.
Элий шуьна хевшича, элаша юьйцура
Г1алмакхойн и рема.
Г1алмакхойн рема лалла йоллу ша,
Ша йина шен нана.
Г1алмакхойн рема хьалха ерзор ю ша,
Ша йина шен нана.
Г1алмакхойн рема ша хьалха ерзийча,
Г1алмакхойн г1алара дуькъа орца дер ду,
Ша йина ва нана.
Орца т1екхиъча, буьрсачу т1амехь, ша карзахе хьаьвзир ю,
Ша йина нана.
Цу халчу т1амо, апаро хи санна, ша гатте хьовзийча,
Хиэ бер санна, ша б1аьрзе хьовзийча,
Цу Теркал дехьа чехкачу т1амехь лаха йоллу ша
Ша яха там болу к1ант
Бохуш, лен елира ваша воцу Сайлаха.
Ша т1аккха лен елира йо1 йина нана:
- Дижахьа, цхьанделхьа, да воцу г1ийла бо,
Дакъаза далан доллу хьо, да воцу г1ийла бо,
Дижахьа, цхьанделхьа, да воцу г1ийла бо!
- Ма яла дакъаза, ша йина шен нана,
Юьртарчу к1енташа хьо тергал ца еш,
Ваша воцуш ю бохуш, ша сийсаза хеташ,
Даалац шега яра маьлхан дуьне.
Шен ойла ма еци цу Теркал дехьахь.
Юьртарчу к1енташна сийсаза хеташ,
Кху маьлхан дуьнен чохь сийсаза дуьне ца дууш,
И 1аьржа 1ожалла ша эца ма йоллу.
Ялалахь ялор ша г1алмакхойн рема,
Ца ялалахь оьцур ша и 1аьржа 1ожалла
Бохуш, шен вешин йисина зорбанан бедарш*
Сихонца ерзийра цо шен оьздачу дег1а,
Шен вешин дисина чал дера герзаш,
Ша юкъах къуьйлуш, дихкира цо,
Шен вешин бисина са ц1ена гила,
Дуьгуш нускал санна, хаза кечбира цо.
Зорбанан бедарх, дерачу герзех ша ц1ена кечъелла,
Бухь боцчу попа т1е дайн куьйра санна,
Гила хьаьвзаш бина**, кхерсташ т1еелира*** иза.
- Дакъаза ма яла ша йина нана,
Юхайог1ур алий, дог теший ма 1елахь,
И 1аьржа 1ожалла ша кхайкхош ца йог1у,
Юхаяран х1ума дела воцчунна ца хаьа,
Хьо марша 1айла, ша йина нана!
Бохуш, д1атилира и ваша воцу Сайлаха.
Таь1ана хьаьжча, шен говран лергаш ца гучу буса
Ша новкъа елира ваша воцу Сайлаха.
Аренаш идийра цо, ва раьг1наш хедийра цо,
Цу делан 1уьйренца Терка т1е кхечира иза.
- Ассалам 1алайкум, элан сту санна
Т1ехь тийна дог1у Терк,
Т1ехь бур-бур ва бохуш, бухахь г1ерг1аш дог1у Терк!
Ва гатте дирзича, ц1оькъалом санна
Мохь хьоькхуш дог1у Терк,
Хьан гечеш леха ша бере вацара,
Т1ера ша бере ледара ву алий,
Бухара гила г1ийла бу алий,
Ахьа бохам ма баккха, т1ехь тийна дог1у Терк!
Бохуш, Терка чу тесира цо са ц1ена шен гила.
Динах кема ва дина, сов писак санна,
Шедан кхаж ва хьоькхуш,
Тиша кетар санна, пурхал Терк эт1ош,
Терк сехьа дуьтуш, ша дехьа елира
Ваша воцу Сайлаха.
Ша яха елира г1алмакхойн г1ала,
Х1ара йоьдуш кхечира г1алмакхойн г1али йисте.
Цу пхийтта 1уьнаца, шийтта ж1аьлица,
Г1алех елира г1алмакхойн рема.
Цу сенчу арахь дика дин ловзош,
Хьаьвзаш т1еяхара ваша воцу Сайлаха...
- Рема йиги алахьа, г1алмакхойн инарле,
И дела ша воцург, шеца накъост воцуш,
Ша цхьалха ву алахьа, цхьа нохчийн жима к1ант.
Г1алмакхойн к1енташца орцах вала ала
Г1алмакхойн инарле, -
Бохуш, г1ала хьажийра цо г1алмакхойн жимаха.
Мела дог 1ийжалуш, шийлачу маьхьарца,
Ша г1ала ма вахара г1алмакхойн и жа1у.
- 1аламат яраббbй, г1алмакхойн инарла,
Мел боккха болх бу яра, мел тамашина х1ума ду яра...
"И дела ва воцург, шеца накъост воцуш,
Ша цхьалха ву ала, орцах вала ала", - бах хьоьга
Цу нохчийн цхьана к1анта,
Г1алмакхойн к1ентацша орцах вала бах хьоьга,
Бохуш, мотт ма бира, ва маттах хадаро.
Килсе хьаьдира и г1алмакхойн инарла.
Орцанан килс етташ, дошлой гулбира цо.
Орцанан килс етташ, г1ашлой гулбира цо.
Доккха дуькъа орца г1алех даьккхира цо.
Мохал чехка береш хьалхашка бевлира.
Дахкал дуькъа орца т1ехьашка делира.
Апаро хи санна, гатте ерзийра ваша воцу Сайлаха,
Хиэ бера санна, карзахе хьовзийра цу делан мостаг1аша.
Шена хьалха нисвелларг шен дине кагвойтуш,
Шена улло нисвелларг туьраца цостуш,
Ведда нацкъара иккхинарг тоьпе лоцуьйтуш,
Чехкачу т1амехь летта ц1е хилла.
Леттачу ц1арна туху хи ва хилла,
Юкъахьийза елира ваша воцу Сайлаха.
Ведда к1елхьара ва ваьлларг
Ведда к1елхьара ва ваьлла,
Ведда к1елхьара ца ваьллачун шийла дакъа дижийна,
Ша цхьалха йисира и цу халчу т1амехь.
Дерачу чевнашна динахь 1е ца елла,
Кийрара дилхан дог г1елдала ва доьлла,
Цу сенчу бай т1е йосса юьйлира и цу дикчу динара.
Цу дикчу дино йосса ца юьтуш,
Ша ловзо яьккхира и цу сенчу бай т1ехь.
Ва даге 1еткъош, турпала гола те1ош,
Болата гаьллашца, локкхаран архашца
Шен жима гила циццигал горгбина,
Мохал чехка вар долуш, чал дера ша волуш,
Вог1уш т1екхечира Жерочун жима к1ант.
- Ассалам 1алайкум, х1ай динан бере!
Чевнаш декъалайойла хьан ницкъ болчу дала! -
Аьлла, т1ехъиккхира Жерочун жима к1ант.
- 1алайкум ва салам, х1ай нохчийн жима к1ант!
К1езиг ладог1ахьа ша дечу къамеле:
Дерачу чевнашна динахь 1а ца велла,
Кийрара дилхан дог шен г1елдала доьлла,
Динара восса воьллера ша, х1ай нохчийн бере.
Х1окху дикачу дино ша восса ца вуьтуш,
Ловзаваьккхина ша х1окху сенчу арахь.
Кийрара дилхан дог г1елделла дог1у шен.
Лацахьа, цхьанделхьа, болатан луьйта
Бохуш, лен елира ваша воцу Сайлаха.
- Дакъаза ма вала хьо, динан бере,
Теркал сехьа оьхучу цу дикачу к1ентийн
Луьйтанаш леца ша оьху-х ца моьттий хьуна.
Кху Теркан гечешкахь са дийна мостаг1 шена карош,
Лаца бакъо яц шен болатан луьйта
Бохуш, т1ехвелира Жерочун жима к1ант.
Эгначу декъашна ког баккха меттиг боцуш,
Мостаг1ийн декъашлахь говр хехка велира иза,
Цу Теркан гечешкахь леха велира иза са дийна мостаг1.
Са дийна мостаг1 шена ца карош,
Хьаьвзаш т1евеара Жерочун жима к1ант.
- Дакъаза ма вала, х1ай динан бере,
Мел ирча т1ом бу ахь кхаьрца бинарг.
Мел догтах летта хьо кху делан мостаг1ех.
Ша х1инца лоцур ду болатан хьан луьйта,
Ша х1инца лоцур ю хьан дикачу динан урх, -
Бохуш, динан урх лецира, болатан луьйта лецира,
Ша динара йоссийра цо ваша воцу Сайлаха.
Кийрара дилхан дог г1елдала доьлла,
Йоьжна йисира ваша воцу Сайлаха.
Воьхна хьийза висира Жерочун жима к1ант.
- Дакъаза ма вала, х1ай нохчийн бере,
Шайн къена дада волчу хенахь
И волча лестара юьртара баккхий нах,
Баккхийчу наха олуш хезна вара ша:
"Кху Теркал дехьахь халчу т1амехь висина,
Чевнаш алсам хилла г1елвелла висинарг,
1ожалла еха а хилла рицкъа т1аьхьа хилча,
Кийрара детта ц1ий хецалора Теркан хи мелча,
Рицкъа т1аьхьа дацахь, дег1аха мерза са сихонца къаьстара".
Ахь чехка кхиадехьа сийначу Теркан хи
Бохуш, лен елира ваша воцу Сайлаха.
Цо чехка кхиийра сийначу Теркан хи.
Теркан хи кхиийча, кийрара детта ц1ий
Хецаделла, йо1 парг1атъелира.
Ша к1егара хиира, ваша воцу Сайлаха,
Шен чухула юхучу кучан пхьуьйшаш
Кучаха дехира Жерочун к1анта,
Ц1ен кучан пхьуьйшашца
Цуьнан чевнаш йихкира Жерочун к1анта,
Ша парг1атъелира ваша воцу Сайлаха.
Ша дина хиира ваша воцу Сайлаха.
Ша дина хиира Жерочун жима к1ант.
Рема хьалха йолуш, шаьш ц1ехьа дирзира
Х1ара нийса ши накъост.
Терк дехьа дуьтуш, шаьш сехьадаьлча,
Къамеле елира ваша воцу Сайлаха:
Дакъаза ма вала, х1ай нохчийн бере!
Шена дог1у дакъа байшна декъалахь,
Шен к1еззиг г1уллакх ду Теркаца хьала-охьа,
Ша къастаза ца волу хьох, х1ай нохчийн бере
Бохуш, лен ма елира ваша воцу Сайлаха.
- Дакъаза ма вала, х1ай динан бере,
Цу Теркал дехьа буькъа т1ом хезара
Ша юьртах ва волуш, баккхийчу нахана,
Ша вог1уш вайнера цу халчу т1аме,
Цу т1амах х1ума шега дийца аьлча,
Дийца х1ума ма дац шен, ма къастахьа шехара. -
Т1аккха лен елира ваша воцу Сайлаха:
- Дакъаза ма вала хьо, нохчийн бере,
Цу т1амах х1ума ахьа дийцинарг ду хьуна,
Ца дийцинарг дац хьуна,
Вала айкх вац хьуна кху маьлхан дуьнен чохь,
Къастаза йиш яц шен, х1ай нохчийн бере
Бохуш, лен ма елира ваша воцу Сайлаха.
Ша т1аккха лен велира Жерочун жима к1ант:
Дакъаза ма вала, х1ай динан хьо бере,
Кху ремех х1ума шега дийца аьлча,
Дийца х1ума ма дац шен юьртарчу к1енташна,
Ма къастахьа шеха хьо, х1ай динан бере
Бохуш, лен велира Жерочун жима к1ант.
Ша т1аккха лен елира ваша воцу Сайлаха.
- Ма вала дакъаза, х1ай нохчийн бере,
Цу Теркал дехьахь буькъа т1ом а бина,
Г1алмакхойн арахь 1уй буха човхийна,
Теркан гечошкахь буькъа т1ом а бина,
Г1алмакхойн шийла декъий эгийна,
Айхьа ялийна ала ахь г1алмакхойн рема,
Вала айкх вац хьуна кху маьлхан дуьненахь.
Къастаза йиш яц сан, х1ай иохчийн бере,
Кху Теркан гечешкахь, шега ладоьг1уш,
Цхьа накъост ма ву шен, ша кхача дезаш,
Г1алмакхойн ремин хьо воцург да воцуш,
Кху маьлхан дуьненахь вала айкх воцуш,
Шена дог1у дакъа байшна дала хьо векал вина,
Ша хьуна д1аели, х1ай нохчийн бере,
Ша вахаза йиш яц бохуш лен елира,
Ваша воцу Сайлаха.
Т1аккха лен велира Жерочун жима к1ант:
- Къастаза хьо ца 1ахь, х1ай динан ва бере,
Йицахьа шега хьайн яккха тиллина ц1е.
- Елха нана йоцуш, вала да воцуш,
Г1ийла к1ант ю хьуна шен яккха тиллина ц1е
Бохуш, д1атилира ваша воцу Сайлаха.
И къайла ва валлалц Теркаца охьа яхара
Ваша воцу Сайлаха.
И къайла ва ваьлча, шен нене боьду некъ
Цо юьхьар ма лецира.
Буьйсанна хан йоцчу ва хенахь,
Буьйса кхозлаг1чу декъе йирзинчу хенахь,
Ша йоьдуш кхечира и ехачу ва уьйт1а,
Дин уьйт1ахь охьабуьйжира цуьнан,
Ша уьт1ахь охьаюьйжира иза.
Ехачу шен уьйт1ахь г1ийла узар хезна,
Йоьлхуш, араиккхира йо1 йина нана.
- Ша яла хьан, дела1, да воцу г1ийла бо,
Х1ун кхечи хьуна т1е, х1ун бала хьийги ахь?
Бохуш, т1екхийтира йо1 йина ва нана.
Дин уьйт1ахь охьабоьжна шен,
Дин парг1атбаккхахьа
Бохуш, лен елира ваша воцу Сайлаха.
Ядийна йихьира цо цу хьешан оти чу,
Дархочун метта и охьайиллина,
Дин парг1атбаьккхира йо1 йинчу нанас,
Аддаме шен йо1ана чов хиллий ца хоуьйтуш,
Лоьралла дан елира йо1 йина нана.
Цо динчу лоьраллах лоьралла ва хилла,
Кхаа баттахь 1иллина, йирзина, г1еттира,
Ша т1аккха лен елира, ваша воцу Сайлаха:
- Ма яла дакъаза, ша йина шен нана,
Дерачу чевнех, кхаа баттахь 1иллина,
Йирзина г1етти ша, рицкъа т1аьхьа хилла,
Сагатлуш ма ю ша, сахьийзаш ма ю ша,
Гулдай, ховшадехьа кху хьешан оти чу
Вайн куьпахь долу и кегий зудбераш,
Цхьа тийна синкъерам х1отто йоллура ша,
Кийрара мерза са шен мукъадаккха
Бохуш, лен елира ваша воцу Сайлаха.
Ша араелира йо1 йина ва нана.
Гулдина, ховшийра цо и кегий зудбераш,
Хьешана ва динчу чоьхьарчу оти чу,
Цхьа тийна синкъерам х1оттийра боху.
Цу хьешашна ва динчу чоьхьарчу оти чу,
Чуэха юьйлира маьрк1ажан к1иллош.
Теркал дехьара лоьцуш, даккхий хабарш дуьйцуш,
Дуьхьал хевшира юьртара к1иллош:
Эвла йисте лела г1алмакхойн рема
Шай-шай ялийна ва бохуш, даккхий хабарш дуьйцуш.
Буьйсанах ши дакъа хиллачу ва хенахь,
Туьйдинчу мачашца, бухь боцчу куйнаца,
Ч1урам хьарчийна болатан тур пхьаьрса к1ел лоьцуш,
Хьийзаш чувеара Жерочун жима к1ант.
- Ассалам 1алайкуу, юьртара к1ентий,
Дала барт бойла шун - аьлла, д1ах1оьттира иза.
Цуьнгара салам дерзийра, цхьаъ хьала ца г1оттуш,
Царна хьалхаваьлла, хьалха охьахаан
Зудберех эхь хеташ, ша латта висира иза.
Хьалха ца ваьлча, хаан меттиг ва йоцуш,
Не1аран соне ша латта висира Жерочун жима к1ант.
Теркал дехьара лоьцуш, даккхий хабарш дуьйцуш,
Эвлайисте лела г1алмакхойн рема
Шай-шай ялийна бохуш,
Дуьхьал 1еш хиллера юьртара ва к1иллош,
Дола дина, схьалаьцна, цхьаъ къасто ца ваьхьаш.
Ша т1аккха лен елира ваша воцу Сайлаха:
- Сема ладог1ийша, юьртара к1ентий,
Буьйсанан х1ара зама д1аяьлла ма йоьду,
Х1ара кегий зудбераш ц1а дига деза шен,
Шу арадовлийша, юьртара к1ентий
Бохуш, араелира ваша воцу Сайлаха.
Цхьа к1еззиг зама сехьа чохь яьккхина,
Хьийзаш, чуяхара ваша воцу Сайлаха.
Теркал дехьара лоьцуш, даккхий хабарш дуьйцуш,
Дуьхьал 1еш карийра юьртара к1иллош.
Дакъаза ма яла, юьртара к1иллош! -
Аьлла, йистхилира ваша воцу Сайлаха.
Х1ара кегий зудбераш ц1а дига деза шен,
Шу арадовлийша, юьртара к1ентий
Аьлла, ша араяьлча, к1еззиг арахь 1ийна,
Хьаьвзаш чуеан ша, юьртара к1иллош,
Охьахевшича санна, яккхий хабарш юьйцуш,
Дуьхьал 1ам ма ю шу, цхьа хьала ца г1оттуш,
Нана хьарам йойла аша, юьртара к1иллош! -
Бохуш, юкьаелира ваша воцу Сайлаха.
Шишша цхьаьна лоьцуш, не1арах а етташ,
Аракхийса йолийра цо и юьртара к1иллош.
Б1аьрга б1аьца йина, куьйга амал йина,
Цо т1аьхьа сацийра Жерочун жима к1ант.
Т1аккха лен елира ша йинчу бабе:
- Дакъаза ма яла, ша йина баба,
Яра кегий зудбераш ц1а дигий йолахьа,
Ша йина баба
Бохуш, д1ахьажийра цо юьртара зудбераш,
Ша йина нана цариа хьалхаяьккхина.
Т1аккха лен елира Жерочун к1анте:
- Ладуг1уш хилалахь, Жерочун жима к1ант,
Цхьа-ши дош дара шен ва хьоьга хатта,
Бакъдериг дийцахьа ша хьайга хоьттучунна,
Цхьа рема ю, бах, горгачу эвла йистехь,
Юьртарча к1енташа шай-шай ялийна бохуш.
Дола дина бекъа къасто цхьа а ца ваьхьаш,
Цу ремех х1ума хууш да а вац боху.
Цу ремех бекъа къасто цхьа а ца ваьхьа боху,
Цу ремех хьуна хаьа бахара,
Дийцахьа шена хьайна хууш дерг
Бохуш, лен елира ваша воцу Сайлаха.
- Дакъаза ма яла, ваша воцу Сайлаха!
Цу реманах х1ума хьуна дийца ма дац шен,
Эвла йисте ваьлча лелаш гар доцург.
Эвла йисте хьо ялахь, шена санна, и хьуна а гур ю.
Сагатделла хир ма ю ша вина шен баба,
Ма шен доцу г1уллакх ду ахьа шега ва хоьттург,
Вахийта, цхьанделхьа, винчу бабина т1е, -
Бохуш, лен велира Жерочун жима к1ант.
Ша т1аккха лен елира ваша воцу Сайлаха:
- И рема яло ваханчу цхьана динан беречунна,
Цу Теркал дехьахь, чехкачу т1амехь и карзах хьийзаш,
Хьо орцах кхаьчна ма бахара цу динан беречунна;
Дийцахьа шена хьайна хууш дерг.
- Дакъаза ма яла, ваша воцу Сайлаха,
Ша г1ийла, миска хеташ йо хир ю-кха
Ахьа шеца ен хьайн забарш.
Туьйдинчу мачашца, бухь боцчу куйнаца,
Юьртахвала де доцуш, г1ийла стаг ву ша,
Вахийта бабина, сагатлуш хир ю иза, -
Бохуш, лен велира Жерочун жима к1ант.
Ша т1аккха лен елира ваша воцу Сайлаха:
- Ма вала дакъа-ча, Жерочун жима к1ант,
Цу Теркал дехьа г1алмакхойн рема
Лаьллина вог1учу нохчийн беречунна,
Орца т1е а кхиина, т1амо г1елвина,
Кийрара дилхан дог г1елдала доьлча,
Шен дикачу динара и восса воьлча,
И восса ца вуьтуш, и ловзо ваьккхича,
Хьо орцах кхаьчна, ахь луьйта ва лаьцна,
Воссийна бахара и нохчийн бере.
Хьайн кучан пхьуьйшаш, кучаха схьадаьхна,
Ахьа йихки бахара цуьнан дера чевнаш,
Дийцахьа ва шега хьайна хууш дерг, -
Бохуш, лен елира ваша воцу Сайлаха.
Ша Т1аккха лен велира Жерочун жима к1ант.
- Хьуна дийца х1ума дац шен, ваша воцу Сайлаха,
Ша аьшнаш ван г1ерта-те хьо,
Ша сийсаза ван г1ерта-те хьо?
Исс азар ц1е йогучу йоккхачу шахьар чохь.
Шахьар чохь бехачу кегийчу к1енташлахь
Ша г1ийла хеташ, йо-хета ахьа шеца ен и забарш! -
Бохуш. лен велира Жерочун жима к1ант.
Ша т1аккха лен елира ваша воцу Сайлаха:
- Ма вала дакъаза, Жерочун жима к1ант,
Ша хьоьца еш ериш забараш ю хьуна,
Хьан чухула юхучу кисин кучан пхьуьйшаш
Куча т1ехь делахь, Жерочун жима к1ант,
Схьагайта ахь шега хьайн кисин юткъа коч, -
Бохуш, лен елира ваша воцу Сайлаха.
Ша т1аккха лен велира Жерочун жима к1ант:
- Сарралц деххарг сарахь дууш,
Сарахь дехнарг 1уьйранна дууш,
Юьртахь саг1а доьхуш миска стаг вара ша,
Сарралц ша дехча, ши чами оьшуш,
Ахьаран гирда шен вовшахкхийтира,
Ахьаран гирда боьхкича, ши пхьош доцу коч ели шена.
Вахийта бабина, сагатдеш хир ю иза
Бохуш, лен велира Жерочун жима к1ант.
Ша т1аккха лен елира ваша воцу Сайлаха:
- Ладог1ал, цхьанделхьа, Жерочун жима к1ант,
Ваша воцуш ю бохуш, ша сийсаза хетара
Юьртарчу к1енташна,
Во1 воцуш ю бохуш, ша йина нана
Тергал ца йора юьртарчу к1енташа,
Исс эзар ц1е йогучу йоккхачу шахьар чохь
Ша яха там болуш к1ант ша хеташ яцара.
Ша йина нана тергал ца еш,
Ваша воцуш ю бохуш, ша сийсаза хеташ,
Даа ца делира шега яра маьлхан ва дуьне.
Исс эзар ц1е йогучу х1окху шахьар чохь,
Ша яха там болуш к1ант шена ца хетча,
Дагадеара шена ша яха к1ант лаха.
Элий шуьна хевшича, улаша юьйцура г1алмакхойн рема,
Г1алмакхойн рема хьалха ерзийча,
Г1алмакхойн г1алара дуькъа орца дер ду,
Орца т1екхаьчча, ша т1амехь юьсур ю.
Чехкачу т1амо ша карзахъ хьовзийча,
Шена орцах кхаьчначу к1анте ша маре г1ур ю
Аьлла, яхара ша цу Теркал дехьа.
Г1алмакхойн г1али йисте кхеттачу малхаца,
Цу пхийтта 1уьнаца, шийтта ж1аьлица,
Г1алех елира г1алмакхойн рема.
Цу сенчу арахь, дика дин ловзабеш,
Хьийзаш, т1еяхара ша г1алмакхойн ремина.
Вейтта 1у, церан шийтта ж1аьла
Дерен ва човхийна, юьстах дехира ша,
Пхуьйтталг1а 1у орца даккха хьажийра ша.
Рема хьалха ерзийра ша, Жерочун жима к1ант,
Г1алмакхойн г1алара дуькъа орца даьлла,
Мохал чехка береш хьалхашка бевлла,
Дахкал дуькъа орца т1ехьашха кхиина,
Апаро хи санна, ша гатте хьовзийра.
Хиэ бера санна, карзахе хьовзийра ша,
Цу дала шен г1о деш, лета елира ша,
Мостаг1ийн эскар дохийна, даржийна,
Ша цхьалха елира ша цу халчу т1амера.
Дерачу чевнашна динахь 1а ца елла,
Ша йосса йоьлча, дикачу дино
Йосса ца юьтуш, ловзаяьккхира ша,
Цигахь хьо орцах кхиира, ахьа луьйта лаьцна,
Динара йоссийра ша, Жерочун жима к1ант.
Кийрара дилхан дог г1елдала шен доьлла,
Йоьжна йисира ша цу Теркан гечешкахь,
Ахьа шена деара сийначу Теркан хи,
Теркан хи мелча, кийрара детта ц1ий
Ша хецаделла, ша парг1атъелира;
Хьайн кучан пхьуьйшаш кучах схьадаьхна,
Хьайн кучан пхьуьйшашца сан чевнаш йихкира ахьа,
Терках даллалц вайша цхьаьна схьаихира,
Къастаза ца яьлла, ша хьоьха къаьстира.
Нанас дена вина ваша воцуш ю ша,
Ден вешина вина шича воцуш ю ша,
Ша хьуна езахь, хьан езар яр-кха ша,
Ша хьуна ца езахь, нанас дена йина, хьан йиша ю ша,
Ша хьайна езахь, стечалла йига ша
Бохуш, лен елира ваша воцу Сайлаха.
Хьаьвзаш чувахара Жерочун жима к1ант.
Хьалха йоьхуна дахьийтина, т1аьхьа замой бахийтина,
Цо шена ялийра ваша воцу Сайлаха.
Д1ахьоькхучу мохо цадезарг д1акхоьхьуш,
Схьахьоькхучу мохо дезараш т1екхоьхьуш,
Шаьшшиъ даха хиира и нийса ши накъост.
______________________
*Фабрикан к1адинах йинарш.
**Хьовзош.
*** Парг1ата.
Marty вне форума   Ответить с цитированием
Старый 26.02.2021, 23:52 #4
Marty Marty вне форума
бакъйолу аккази)
Аватар для Marty
 
 
Регистрация: 25.01.2010
Адрес: ..
Сообщений: 3,510
Вес репутации: 2462
Marty невозможное возможноMarty невозможное возможноMarty невозможное возможноMarty невозможное возможноMarty невозможное возможноMarty невозможное возможноMarty невозможное возможноMarty невозможное возможноMarty невозможное возможноMarty невозможное возможноMarty невозможное возможно
По умолчанию

Тайми Биболтан Илли

Буьйса сирла еача, г1али гонах хьийзаш,
Мох-дерз даьлча, цу г1алин го толлуш,
Буьйса 1аьржа еача, г1али чу леташ,
Полковникан йора дой ша чехка схьакхуьйлуш,
Йог1у-йоьду ковра шен б1аьрга тергалъеш,
Шен б1аьрга мел яйнар шен куьйга йохош,
Коврах дохуш бос хаза дареш алсам кхоьхьуш,
Ша лела велира и Таймин Биболат.
Веана х1оьттир-кха цуьнан отон не1арге цхьа динан бере,
Маьрк1ажал т1аьхьа, пхьуьйрал хьалха.
- Ассалам 1алайкум, ва Таймин Биболат!
Буьйса дика хуьлда хьан!
- 1алайкум ва салам, хьо марша вог1ийла,
Хьо лаа леларий кху сарахь суьйренца?
- Къеначу инарло яра кег1ат даийти хьоьга, -
Аьлла, д1аделира цо цхьа бамбин к1айн кег1ат.
- Хьо лаха воссахьа лекхачу динара,
Хьена даийна, мерза малийна вохуьйтур вара хьо.
- Хьо марша 1алда, дала аьтту болда хьан,
Къахета суна хьох, ва Таймин Биболат, -
Аьлла, д1авахара и динан ва бере.

II

Йог1учу 1уьйренца, кхетачу малхаца,
Дуьгу нускал санна, шен гила кечбина,
Чал дера герзаш шен юкъах дихкина,
И ваьлла вахара инарла ва волчу.
- Хьо кхойкху бах соьга, х1ай къена инарла,
Хьо лаа кхойкхий-те? - аьлла, вистхилира и.
- 1уьйранна д1алаьллинарг сарахь ц1а дан ца дуьтуш,
Буьйгеа сирла еача, г1али гонах хьийзаш,
Буьйса 1аьржа еача, г1али чу леташ,
Полковникан йора дой, айхьа схьакхуьйлуш,
Хьо лелаш ву боху, х1ай Таймин Биболат.
Со кхайкхац ва хьоьга, ва Таймин Биболат,
Хьоь кхойкхург ву хьуна и Москон ва паччахь.
- И хьоьга дийцинарг бакъдерг-м ду хьуна.
Х1ай къена инарла,
Ас сийсара далийна полковникан йора дой
Цу ханнийн божалахь парг1атдахаза,
Хьо кхойкху ва аьлла, схьавеана ву со-ма,
Кхана йог1учу хазачу 1уьйренца,
1уьйренца кхетачу цу дашо малхаца
Цу Б1аьхон борзехь ц1ечу байракхашца
Со хир ву ала цу Москон паччахье,
Соьца г1уллакх ва делахь, цу Б1аьхон борзе вола ала,
Хьо марша 1алда, со ц1ехьа воьду, -
Аьлла д1авахар бах и Таймин Биболат.

III

И ваьлла вахара шайн юьртан пхоьхана.
- Ассалам 1алайкум, юьртара ва к1ентий
Шоьхий, делахий волийла со,
Шух шена накъост оьшуш шуьга ас и бахахь,
Шений-шений хиинехьара, ша вог1ур вара,
Бохуш т1аьхьенгахь бехкаш ца дахийта боху ас,
Со воьду цу Б1аьхо борзе, инарла кхайкхинчу, -
Аьлла, юкъара къаьстира и Таймин Биболат.
Цунна т1ехьа х1оьттира цхьа к1еззиг к1ентий ва тоба,
Дуьне дуьтуш буза боьду можа малх санна,
Юрт юьтуш юртаха елира и к1ентийн ва тоба.
Т1аккха вистхилира и Таймин Биболат:
- Сема ладог1алаш, х1ай к1ентийн ва тоба,
1уьйренца болийна т1ом суьйренга бахча,
Молхана к1уьрана дохк х1итта яьлча,
Саьмгалан хьожанна дой терса доьлча,
Стиглахь морха йоцуш декхначу дийнахь,
Молханан к1уьрана морхаш х1итта яьлча,
Борза т1ехь лечкъа волу к1ант д1акъасталаш шайна,
Вай доьлху шуна цу Б1аьхон борзе,
Ннарла кхайкхинчу,
Духа а дог1ур ду аьлла вай доьлхуш дац шуна, -
Уьш боьлхуш кхечир-кха цу Б1аьхо борзе,
Йог1учу 1уьйренца, кхетачу малхаца,
Хьалхара хьалхе мохал маса йолуш,
Т1аьхьара т1аьхье дахкал юькъа йолуш,
Сеттачу почтанна йора дой доьжна,
Царна юккъе х1оьттина,
Веана т1екхечира и къена инарла.
Т1ом болабелира инзаре буьрса.

IV

1уьйранца болийна т1ом суьйранга бахара,
Молханан к1уьрана дохк х1итта елира,
Саьмгалан хьожанна дой терса девлира,
Стиглахь морха йоцуш декхначу цу дийнахь
Молханан к1уьрана морхаш х1итта евлира,
И юьртан к1ентий борзах лечкъа ма буьйлира,
Ца виссал чевнаш шен дег1ах хилла,
Цхьа дела воцуриг, кхин накъост воцуш,
Дуьненах долу дог диллина ваьлла,
Цу халчу т1ам т1ехь ша цхьалха
Ма висир и Таймин Биболат.
Т1аккха мохь туьйхира цо цу юьртан к1енташка:
Х1ай елла йовла шу, ва юьртан к1ентий,
Ша ца элира шуьга вай дехачу юьрта йистехь,
Борза т1ехь лечкъа волу к1ант д1акъасталаш аьлла?
Жимчохь берахь дуьйна мерза доттаг1а
Лаьттина вара сан и Жумин Акхтула,
Дуй биъна вара тхойша вовшел т1аьхьа яр дуьне ца даа,
Ца виссал чевнаш дег1ана хилла сан,
Дуьненах долу дог диллина ваьлла со,
Цу Жумин Акхтуле хаийта ваха к1ант вац техьа шулахь? -
Аьлла цо мохь тоьхча, ша воьду ва аьлла,
Кхокхашна юкъара к1айн куьйра санна,
Расхачу динца юкъара къаьстир-кха
Цхьа каде ва бере.
И чехка вахар-кха Жумин Акхтула волчу.
- Ассалам 1алайкум, ва Жумин Акхтула,
Жимчохь берахь дуьйна схьа
Хьан мерза доттаг1а волу и Таймин Биболат,
Ца виссал чевнаш дег1ана хилла,
Цхьа дела воцуриг, кхин накъост воцуш,
Т1ам т1ехь хьийзош ву хьуна, -
Аьлла, д1авахара и динан ва бере,
Чал дера герзаш кечда вуьйлира и,
Цунах шекваьлла и къена Жума
- Хьо стенна кечло, шен жима Акхтула? -
- Аьлла, вистхилира.
Жимачохь берахь дуьйна шен мерза
Доттаг1а лаьттина волу Таймин Биболат,
Ца виссал чевнаш дег1ана хилла,
Дуьненах долу дог диллина ваьлла,
Цу Б1аьхон борзехь инарлин эскаран
Халчу т1амо хьийзош ву боху,
Цига ваха воллу ша.
- Х1ай елла яла хьо, шен жима хаза йо1,
Басарш, сабанаш хьекхна, хьо парг1ат йог1ур,
Ва лата къона ву хьуна ша къена Жума,
Вала къена ву хьуна ша къена Жума,
Жерошна теба хан
Йолуш ву хьуна ша къена Жума,
Схьаозал, цхьанделхьа, шен къена алаша,
Ша воьду цига, -
Аьлла, схьаозийра къена алаша.
Шен шира герзаш шен г1одах дихкина,
Къеначу алашина кхерсташ т1еваьлла,
- Дакъаза ма яла, шен къена алаша,
Хьо шеца кьанъелла, ша хьоьца къанвелла,
Хьо каде хилалахь, таханлерчу кху дийнахь, -
Аьлла, тоьхна ткъес санна, чехка юьртах ваьлла,
И воьдуш кхечира цу халчу т1ам т1е.
- Ассалам 1алайкум, ва Таймин Биболат,
Чевнаш декъала хуьлда хьан1
- Во 1алайкум солом, марша вог1ийла, къена Жума,
Мел вон веа хьо, хьо вал доккха
Г1уллакх дацара кхузахь.
- Ша вевзий-те хьуна, къена инарла? -
Т1аме дукха хьийзина
Молханан к1уьран тача,
Духар т1е йиллина ша къена Жума, -
Аьлла т1ом болийра къеначу Жумас,
Суьйренца болийна т1ом 1уьйренга белира,
Сахуьлуш седарчий уьдучу хенахь,
Седарчийн серлонаш къестачу хенахь,
Г1ирг1ано йохо кхокхийн тоба санна,
Инарлин эскаран кхолха го
Шалха бирзира,
Т1аккха вистхилар-кха и Таймин Биболат:
- Дакъаза ма вала, х1ай къена Жума!
Мел ч1ог1а чехадо-кха вайшинна гонах
Долу инарлин эскар.
Шен жима хаза йо1 йитнера ша,
Басарш, сабанаш хьоькхуш кечлуш,
Иза кхаьчча хир ю-кха кхуза.
Гила барзо дохо 1аьржа даций санна,
Инарлин эскар ша ч1ог1а дохош,
Веана т1ех1оьттир-кх и Жумин Акхтула.
- Ассолом 1алайкум, х1ай къена Жума!
Шел хьалха кхуза кхаьчна,
Ахь нисдинар х1ун ду техьа? -
Аьлла, вистхилира и Жумин Акхтула.
Ша нисдинарг х1ун ду ша хаийта хьуна аьлла,
Почта хаьхкина воьдучу къеначу инарлина
Т1ехьа хийцир-кх къеначу Жумас шен къена алаша.
- Хьо ида ма ида, къанвелла инарла,
Идарх вер вац хьо, къанвелла инарла, -
Аьлла, тур тоьхна, божийра цо инарлин корта.
Почтана т1е велира и къена Жума,
Биболатан нускална яра совг1ат хьо ша,
Шуьша парг1ат вог1ур, - аьлла,
Сеттачу почта т1е ваьлла,
Ша ц1ехьа вахар и къена ва Жума.
Бацала ло санна, и эскар эгийна,
Вахана ц1а кхечира цхьатерра ши накъост.
Кегийчу лоьраша вуьсур вац бохуш,
Баккхийчу лоьраша вуьсур ву бохуш,
Метта виллира и Таймин Биболат.
Баккхийчу лоьрийн дарбанаш алсам хиларна,
Г1еттина пхоьхана велира и Таймин Биболат.
Marty вне форума   Ответить с цитированием
Старый 04.12.2023, 21:05 #5
Берзаб1ярг Берзаб1ярг вне форума
Золото
Аватар для Берзаб1ярг
 
 
Регистрация: 21.10.2023
Адрес: Грозный
Сообщений: 2,170
Вес репутации: 1753
Берзаб1ярг невозможное возможноБерзаб1ярг невозможное возможноБерзаб1ярг невозможное возможноБерзаб1ярг невозможное возможноБерзаб1ярг невозможное возможноБерзаб1ярг невозможное возможноБерзаб1ярг невозможное возможноБерзаб1ярг невозможное возможноБерзаб1ярг невозможное возможноБерзаб1ярг невозможное возможноБерзаб1ярг невозможное возможно
По умолчанию

чеченский паблик АБАТ https://vk.com/n_abat

Нажмите на изображение, чтобы открыть его в исходном размере.

https://vk.com/doc92112613_664805253...qzw3rUWChMRGZX
Берзаб1ярг вне форума   Ответить с цитированием
Старый 04.12.2023, 21:08 #6
Берзаб1ярг Берзаб1ярг вне форума
Золото
Аватар для Берзаб1ярг
 
 
Регистрация: 21.10.2023
Адрес: Грозный
Сообщений: 2,170
Вес репутации: 1753
Берзаб1ярг невозможное возможноБерзаб1ярг невозможное возможноБерзаб1ярг невозможное возможноБерзаб1ярг невозможное возможноБерзаб1ярг невозможное возможноБерзаб1ярг невозможное возможноБерзаб1ярг невозможное возможноБерзаб1ярг невозможное возможноБерзаб1ярг невозможное возможноБерзаб1ярг невозможное возможноБерзаб1ярг невозможное возможно
По умолчанию

надеюсь, файл можно скачать)) издания 1926 г. Нохчий Илли
Марти, жду отзыва)))
Берзаб1ярг вне форума   Ответить с цитированием
Старый 04.12.2023, 21:24 #7
CheViking CheViking вне форума
Я вам не хабиби
Аватар для CheViking
 
instagram
 
Регистрация: 09.08.2011
Адрес: On the moon
Сообщений: 2,500
Вес репутации: 2705
CheViking невозможное возможноCheViking невозможное возможноCheViking невозможное возможноCheViking невозможное возможноCheViking невозможное возможноCheViking невозможное возможноCheViking невозможное возможноCheViking невозможное возможноCheViking невозможное возможноCheViking невозможное возможноCheViking невозможное возможно
По умолчанию

Можно скачать, что я успешно сделал и нагло закинул к себе в телеграм -канал
CheViking вне форума   Ответить с цитированием
Старый 05.12.2023, 20:53 #8
Marty Marty вне форума
бакъйолу аккази)
Аватар для Marty
 
 
Регистрация: 25.01.2010
Адрес: ..
Сообщений: 3,510
Вес репутации: 2462
Marty невозможное возможноMarty невозможное возможноMarty невозможное возможноMarty невозможное возможноMarty невозможное возможноMarty невозможное возможноMarty невозможное возможноMarty невозможное возможноMarty невозможное возможноMarty невозможное возможноMarty невозможное возможно
По умолчанию

Цитата:
Сообщение от Берзаб1ярг Посмотреть сообщение
надеюсь, файл можно скачать)) издания 1926 г. Нохчий Илли
Марти, жду отзыва)))
а можешь скопировать текст и закинуть, у меня комп завис)
Marty вне форума   Ответить с цитированием
Старый 05.12.2023, 21:20 #9
Берзаб1ярг Берзаб1ярг вне форума
Золото
Аватар для Берзаб1ярг
 
 
Регистрация: 21.10.2023
Адрес: Грозный
Сообщений: 2,170
Вес репутации: 1753
Берзаб1ярг невозможное возможноБерзаб1ярг невозможное возможноБерзаб1ярг невозможное возможноБерзаб1ярг невозможное возможноБерзаб1ярг невозможное возможноБерзаб1ярг невозможное возможноБерзаб1ярг невозможное возможноБерзаб1ярг невозможное возможноБерзаб1ярг невозможное возможноБерзаб1ярг невозможное возможноБерзаб1ярг невозможное возможно
По умолчанию

Марти, в файле 53 страниц.
постараюсь ))) пока скопировать не получается.
вечером и ночью интернет очень слабый в грозном.
Берзаб1ярг вне форума   Ответить с цитированием
Старый 05.12.2023, 21:39 #10
Берзаб1ярг Берзаб1ярг вне форума
Золото
Аватар для Берзаб1ярг
 
 
Регистрация: 21.10.2023
Адрес: Грозный
Сообщений: 2,170
Вес репутации: 1753
Берзаб1ярг невозможное возможноБерзаб1ярг невозможное возможноБерзаб1ярг невозможное возможноБерзаб1ярг невозможное возможноБерзаб1ярг невозможное возможноБерзаб1ярг невозможное возможноБерзаб1ярг невозможное возможноБерзаб1ярг невозможное возможноБерзаб1ярг невозможное возможноБерзаб1ярг невозможное возможноБерзаб1ярг невозможное возможно
По умолчанию

Нажмите на изображение, чтобы открыть его в исходном размере.
Берзаб1ярг вне форума   Ответить с цитированием
Ответ

Опции темы
Опции просмотра

Ваши права в разделе
Вы не можете создавать новые темы
Вы не можете отвечать в темах
Вы не можете прикреплять вложения
Вы не можете редактировать свои сообщения

BB коды Вкл.
Смайлы Вкл.
[IMG] код Вкл.
HTML код Выкл.

Быстрый переход


Текущее время: 17:58. Часовой пояс GMT +4.

Powered by vBulletin® Version 3.8.11
Copyright ©2000 - 2024, vBulletin Solutions Inc. Перевод: zCarot
 

 

Copyright © 2017